بازتعریف قرآنی نظام تأمین اجتماعی و بررسی آثار آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم/ abdollahipour@yahoo.com

2 استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم/ amin200057@yahoo.com

3 / استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم/ ali@qazanfari.net

4 دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم

چکیده

چکیده
تأمین اجتماعی، موضوعی است که در بسیاری از کشورها، به‌ویژه در کشورهای با رویکرد حاکمیت دولت رفاه، مورد توجه قرار گرفته و فراخور اندیشۀ سیاسی نظام حاکم، تعریف شده است. بااین‌همه، قدر مشترک مفهوم و تعریف نهادهای تأمین اجتماعی به‌عنوان سازمان‌هایی دولتی، تأمین جنبه‌های اقتصادی و بیمه‌ای و حمایت معیشتی افراد جامعه است. به‌نظر می‌رسد، محدودنمودن مفهوم و تعریف تأمین اجتماعی تنها در اهداف سازمانی که برآمده از خاستگاه آن، یعنی نگاه سکولار غرب به انسان است، قابل نقد بوده و می‌توان با توجه به فرهنگ و آموزه‌های قرآنی، مفهوم و در نتیجه تعریفی جدید برای آن بیان نمود. این پژوهش، با روش توصیفی - تحلیلی، به بازتعریف نظام تأمین اجتماعی، با توجه به آموزه‌های قرآن کریم می‌پردازد و به‌طور مشخص به دنبال پاسخ به این پرسش است که بازتعریف نظام تأمین اجتماعی با رویکرد قرآنی به نیازهای انسان چیست و چه آثاری بر این بازتعریف مترتب است؟ با توجه به جامعیت انسان‌شناسی قرآن و بیان گذشته، حال و آیندۀ او و نیز بیان ضعف‌ها، نگرانی‌ها و عوامل کرامت، امنیت و آرامش انسان، نظام تأمین اجتماعی با رویکرد قرآنی، گسترۀ وسیعی از نیازهای مادی و معنوی انسان، با هدف تأمین کرامت، امنیت و آرامش دنیوی و اخروی او را شامل می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

QURANIC REDEFINITION OF THE SOCIAL SECURITY SYSTEM AND ITS EFFECTS

نویسندگان [English]

  • , Mehdi / Abdollahipour 1
  • , Seyed Mohammad Naqib 2
  • , Ali Ghazanfari 3
  • Ali Zohrab 4
1 Assistant Professor of University of Holy Quran Sciences & Education, Qom / abdollahipour@yahoo.com
2 / Assistant Professor of University of Holy Quran Sciences & Education, Qom / amin200057@yahoo.com
3 Assistant Professor of University of Holy Quran Sciences & Education, Qom / ali@qazanfari.net
4 PhD Student in Comparative Interpretation, / Assistant Professor of University of Holy Quran Sciences & Education, Qom (Corresponding Author): mihan54@mihanmail.ir.
چکیده [English]

 
Social security is an issue that has been considered in many countries, especially in countries with a welfare state approach, and has been defined in accordance with the political thinking of the ruling system. However, common value of the concept and definition of social security institutions as the governmental organizations, providing economic and insurance aspects and livelihood support for individuals in society. It seems that restricting the concept of social security and defining it in such a way that it is limited to the organizational goals that stem from its origin, i.e. the secular view of the West about people, is subject to criticism. So, a new concept and definition can be expressed for it according to the Quranic culture and teachings.
This research, with a descriptive-analytical method, redefines the social security system according to the teachings of the Holy Quran and specifically seeks to answer the question of what is the redefinition of the social security system with the Quranic approach to human needs and what are the effects on this redefinition; Given the comprehensiveness of the anthropology of the Qur’an and its expression of past, present and future of man, as well as the expression of weaknesses, concerns and factors of human dignity, security and peace, the social security system based on the Qur’anic approach includes a wide range of material and spiritual human needs for the purpose of providing his security and peace in this world and the hereafter.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • social security
  • Social Security System
  • Holy Quran
  • Quranic Redefining
  1. منابع

    1. قرآن کریم، ترجمه: رضایی اصفهانی، محمدعلی و همکاران، ‌موسسه تحقیقاتی فرهنگی دار الذکر، قم: 1383 ش.
    2. ابن‌بابویه (صدوق)، محمدبن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، دارالشریف الرضی، قم: 1406 ق.
    3. ابن فارس، احمدبن زکریا، معجممقاییساللغه، مکتبه البابی الحلبی، قاهره: چاپ دوم، 1969 م.
    4. ابوزهره، محمد، التکافل الاجتماعی فی الاسلام، دارالفکر العربی، قاهره: 1991 م.
    5. اجتهادی، ابوالقاسم، بررسی وضع مالی و مالیۀ مسلمین از آغاز تا پایان دوران اموی، سروش، تهران: 1363.
    6. اخوان بهبهانی، علی، با همکاری ایروان مسعودی اصل، اصولومبانیبیمه‌هایاجتماعی، موسسه عالی پژوهش تأمین‌اجتماعی، تهران: 1396.
    7. آراسته‌خو، محمد، تأمینو رفاهاجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران: چاپ هفتم، 1391.
    8. بابایی مجرد، حسین؛ عبدالحسین‌زاده، محمد، «نظامسازیقرآنبنیان؛چیستی، چراییوچگونگی»، دوفصلنامه پژوهش‌های میان رشته‌ای قرآن کریم، سال نهم، شماره اول، بهار و تابستان 1397.
    9. پناهی، بهرام، اصول و مبانی نظام تأمین‌اجتماعی، انتشارات سوره، تهران: 1376.

    10. ــــــ، چالش‌های فراروی نظام تأمین‌اجتماعی در آغاز سدۀ بیست و یکم میلادی، فصلنامۀ تأمین اجتماعی، سال ششم، شمارۀ 16، 1383.

    11. پورسیدآقایی، سیدمسعود، دین و نظام‌سازی، لیلة القدر، قم: 1389.

    12. جوادی آملی، عبدالله، تفسیرموضوعی قرآنکریم،قرآندرقرآن، مرکز نشر اسراء، قم: چاپ سوم، 1381.

    13. حامدمقدم، احمد، پژوهشیدرنظامحمایتیاسلام، بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی (ع)، مشهد: 1368.

    14. حسن ایوب، السلوکالاجتماعیفیالاسلام، دارالسلام، قاهره: چاپ دوم: 2006 م.

    15. حسینی خامنه‌ای، سید علی، khamenei.ir(1398)، زبان فارسی.

    16. حسینی، سیدرضا، الگوهایتأمین‌اجتماعی ازدیدگاهاسلامو غرب، پژوهشگاه حوزه ودانشگاه، قم: 1390.

    17. خورشیدی، منا، 10 چالش جهانی تأمین‌اجتماعی، موسسۀ عالی پژوهش تأمین‌اجتماعی، تهران: 1397.

    18. دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، دانشگاه تهران، تهران: 1373.

    19. سالاری‌فر، محمدرضا و دیگران، بهداشتروانیبانگرشبهمنابعاسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: چاپ سوم، 1393.

    20. شاکرین، فاطمه، هستی‌شناسی جامعه، موسسه امام خمینی ره، قم: 1390

    21. شاملو، سعید، بهداشتروانی، انتشارات رشد، تهران: چاپ سیزدهم، 1378.

    22. شعیری، محمدبن محمد، جامع الاخبار، مطبعه حیدریه، نجف: بی‌تا.

    23. صادقی تهرانی، محمد، الفرقانفیتفسیر القرآنبالقرآن، انتشارات فرهنگ اسلامی، قم: 1365.

    24. صدر، محمدباقر، اقتصادنا، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت: چاپ شانزدهم، 1402 ق.

    25. طباطبایی، محمدحسین، المیزانفیتفسیرالقرآن، موسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت: چاپ سوم، 1393 ق.

    26. عاقلی، فضیلۀ، التکافل الاجتماعی فی الاسلام و ابرز صوره، مرکزجیل البحث العلمی، الجزائر- طرابلس: 2015.

    27. فتال نیشابوری، محمدبن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، انتشارات رضی، قم: 1375.

    28. فراهانی فرد، سعید، سیاست‌هایاقتصادیدراسلام، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی، تهران: چاپ سوم، 1386.

    29. فراهیدی، خلیل بن احمد، ترتیبکتابالعین، اسوه، قم: 1414 ق.

    30. قابل، احمد، اسلاموتأمین‌اجتماعی،مبانیو راهکارهایحمایتیو بیمهایدر قرآن،روایات،اخلاقو فقهاسلامی، موسسه عالی پژوهش تأمین‌اجتماعی، تهران: 1383.

    31. القضاة، معن خالد، فقهالسیاسة المالیةفیالاسلام، عالم الکتب الحدیث، اردن: 2007 م.

    32. قمی، علی بن ابراهیم، التفسیر القمی، دارالکتاب، قم، 1367.

    33. کارگروه تدوین راهبردی مطالب درسی آموزش‌وپرورش سازمان تأمین‌اجتماعی، تأمین‌اجتماعی برایهمه، موسسه فرهنگی وهنری آهنگ آتیه، تهران: 1394.

    34. کاویانی، محمد، روان‌شناسیدرقرآن؛مفاهیمو آموزهها، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: چاپ دهم، 1396.

    35. کی هیچنز، درک، اندیشۀ کابرد سیستمی، ترجمه: رشید اصلانی، مرکزآموزش مدیریت دولتی، تهران: 1376.

    36. محمودی، مالک؛ بهادری، ابراهیم، بهزیستیو تأمین‌اجتماعی دراسلام، اداره کل روابط عمومی سازمان بهزیستی کشور، تهران: 1389.

    37. مصباح یزدی، محمدتقی، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، موسسۀ امام خمینی (ره)، قم: چاپ دوم، 1398.

    38. مطهری، مرتضی، نظری به نظام اقتصادی اسلام، انتشارات صدرا، تهران: چاپ پنجم، 1374.

    39. معین، محمد، فرهنگفارسی، چاپ ششم: امیرکبیر، تهران: 1363.

    40. مکارم شیرازی و همکاران، تفسیرنمونه، دارالکتب الاسلامیه، تهران: 1374.

    41. موسوی، میرطاهر؛ علی محمد محمدی، مفاهیم و نظریه‌های رفاه اجتماعی، نشردانژه، تهران: 1388.

    42. میرزایی، رحمت، مبانیمددکاریاجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران: 1394.

    43. نصری، عبدالله، انسان از دیدگاه اسلام، دانشگاه پیام نور، تهران: چاپ هشتم، 1377.

    44. واعظی، احمد، حکومتاسلامی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، قم: چاپ پنجم: 1386.

    45. وثوقی، منصور، مبانی جامعه شناسی، پیام نور، تهران: چاپ هفتم 1376.

    46. ورام، مسعودبن عیسی، تنبیه الخواطر و نزهۀ النواظر، مکتبۀ فقیه، قم: 1410 ق.

دوره 14، شماره 27
سال چهاردهم، شماره 27، پاییز و زمستان 1399ش
اسفند 1399
صفحه 81-112
  • تاریخ دریافت: 07 اسفند 1398
  • تاریخ بازنگری: 15 فروردین 1399
  • تاریخ پذیرش: 09 اردیبهشت 1399