حسن نیت و ضمانت اجرای معاهدات در قرآن و حقوق بین‌الملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری قرآن و علم گرایش حقوق جامعه المصطفی العالمیه

2 استادیار جامعه المصطفی مشهد

3 - استادیار گروه حقوق دانشگاه علوم اسلامی رضوی-مشهد-ایران

چکیده

حسن‌نیت، اصلی است که نه‌تنها در اجرای موضوع معاهده و رسیدن به هدف مطلوب کمک‌کننده است، بلکه تفسیر معاهده نیز در پرتو حسن‌نیت صورت می‌گیرد. در این پژوهش با بررسی منابع تفسیری، به حسن‌نیت در آیات قرآن پرداخته‌شده است. اختلاف در مفهوم، کارکرد متفاوت آن در حقوق معاهدات، وجود مصادیق غیرمنحصر از این اصل و... اهمیت پرداختن به این موضوع در معاهدات را ضروری می‌نماید. آیاتی که دلالت بر حسن فاعلی، رفتار صادقانه همراه با تعهد در اجرا و نبود سوءنیت می‌کند، نه‌تنها در اجرا که در مرحله پیش از انعقاد معاهده نیز مطرح است و این امر بیانگر ابعاد گسترده و جامع قرآن در این زمینه است؛ زیرا قرآن از یک‌سو وفای به عهد را لازم و بر آن تأکید می‌کند و طرف معاهده را نسبت به تعهد مسئول می‌شناسد و از سوی دیگر در صورت احراز رفتار خائنانه نسبت به معاهده یا سوءنیت در اجرا، فسخ معاهده را جایز می‌داند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Quranic Approach in Examining the Principle of Good Faith in International Agreements

نویسندگان [English]

  • Fatima Zand Eqtaee 1
  • Mohammad Qurbanzadeh 2
  • Jafar Zanganeh Shahraki 3
1 PhD graduate of Quran and Law, majoring in Al-Mustafa Al-Alamiyah University
2 Assistant Professor, Department of Quran and Sciences, Al-Mustafa International University
3 Assistant Professor of Law, Razavi University of Islamic Sciences
چکیده [English]

Good faith is the principle that not only assists in the implementation of the subject of the treaty and the achievement of the desired goal but also the interpretation of the treaty is done in the light of good faith. In this research, good faith in Quranic verses has been studied by examining interpretive sources. Differences in concept, its different function in conventional laws, the existence of non-exclusive instances of this principle, etc., necessitate the significance of dealing with this issue in contracts. The verses denote subjective fairness and honest behavior with execution commitment with a lack of malice. This denotes not only in the implementation but also in the pre-agreement stage, and this point indicates the comprehensive dimensions of the Quran in this regard; Because on the one hand, the Quran requires and emphasizes the fulfillment of the obligation and considers the parties of the contract to be responsible for the obligation, and on the other hand, it allows the termination of the agreement in case of treacherous behavior towards the agreement or malice in implement.

کلیدواژه‌ها [English]

  • treaty
  • Quran
  • Good Faith
  • Commitment
  • Honest Behavior
  1. قرآن کریم، ترجمه حسین انصاریان، انتشارات اسوه، قم: 1383.
  2. ابراهیمی، یحیی، «مطالعه تطبیقی مفهوم و آثار حسن‌نیت در انعقاد، تفسیر و اجرای قرارداد»، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 41، 1388.
  3. انصاری، علی، «مفهوم و معنای حسن‌نیت در حقوق ایران و فرانسه»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره 13، شماره 4، 1388.
  4. انصاری، مرتضی، المکاسب، مطبوعات دینی، قم: چاپ ششم‌، 1379.
  5. باریکلو، علیرضا؛ خزایی، سید علی، «اصل حسن‌نیت و پیامدهای آن در دوره‌ی پیش‌قراردادی؛ با مطالعه تطبیقی در حقوق انگلیس و فرانسه»، مجله حقوق دادگستری، شماره 76، 1390.
  6. جعفرپور، کورش، «حسن‌نیت در تجارت بین‌الملل»، فصلنامه تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، 1384.
  7. جعفری، علی، اصل حسن‌نیت در قراردادها، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم: 1394.
  8. حسینی عاملی، سید جواد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، ‌مصحح: محمدباقر خالصى،‌ دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم: 1419.
  9. حسینى جرجانى، سید امیر ابوالفتح، تفسیر شاهى، انتشارات نوید، تهران: 1404.
  10. حسینى روحانى قمّى، سید صادق، فقه الصادقA، دار الکتاب، قم: 1412 ه‍ ق
  11. حسینى شیرازى، سید محمد، الفقه و القانون، مرکز الرسول الأعظَمJ، للتحقیق و النشر، بیروت: چاپ دوم، 1419 ه‍ ق.
  12. حلّى، نجم الدین جعفر بن حسن، شرائع الإسلام، مؤسسه اسماعیلیان، قم: چاپ دوم، 1408 ه‍ ق.
  13.  خمینی، سید روح‌الله، کتاب البیع، مؤسّسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران: 1421.
  14. خویی، سید ابوالقاسم، مصباح الفقاهه، تقریر: محمدعلی توحیدی، بی‌جا: بی‌تا.
  15. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن‏، دار القلم‏، بیروت: 1412 ق.
  16. زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، دار الکتاب العربی، بیروت: 1407 ق.
  17. سمیعى، جمشید، شرح کامل رسائل شیخ انصارى، ‏ خاتم‌الانبیاء، اصفهان: چاپ چهارم، ‏1387 ش.‏
  18. شاه‌عبدالعظیمی، حسین، تفسیر اثناعشری، انتشارات میقات، تهران: 1363 ش.
  19. ضیایی بیگدلی، محمدرضا، حقوق بین‌الملل عمومی، گنج دانش، تهران: 1392.
  20. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان،‏ ترجمه: سید محمدباقر موسوى همدانى، قم‏، دفتر انتشارات اسلامى جامعة مدرسین حوزه علمیه، 1374.‏
  21. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان فى تفسیر القرآن‏، فراهانی، تهران: 1360.
  22. طوسى، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، تهران:  چاپ سوم، 1387 ه‍ ق
  23. عروسى حویزى عبدعلى بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، انتشارات اسماعیلیان، قم: 1415.‏
  24. فاضل لنکرانی، محمد، القواعد الفقهیه، چاپخانه مهر، قم: ‌1416.
  25. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، نشر هجرت، قم: 1409.
  26. فلسفی، هدایت الله، حقوق بین‌المللی معاهدات، فرهنگ نشر نو، تهران: چاپ سوم، 1391.
  27. فیض کاشانى، ملا محسن، تفسیر الصافى، تحقیق حسین اعلمى، انتشارات الصدر، تهران: چاپ دوم، 1415.
  28. کرکی (محقق ثانی)، علی بن حسن، جامع المقاصد فی شرح القواعد، مؤسسه آل‌البیتD، قم: چاپ دوم‌: 1414.
  29. کاشانى، ملا فتح الله، زبدة التفاسیر، بنیاد معارف اسلامى، قم: 1423.
  30. کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی، دار الکتب الإسلامیة، تهران: چاپ چهارم، 1407 ه‍ ق.
  31. گنابادى، سلطان محمد، بیان السعادة فى مقامات العبادة، ترجمه: رضا خانى، حشمت‌الله ریاضى، انتشارات دانشگاه پیام‏نور، تهران: 1372.
  32. محسنی، حسن، «اصل حسن‌نیت در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی»، نشریه حقوق تطبیقی، شماره 1، 1385.
  33. محمدی، علی، شرح کشف المراد، دارالفکر، بیروت: بی‌تا.
  34. ــــــ، شرح رسائل، دارالفکر، قم: 1387.
  35. مرادخانی، حسن، معاهدات بین‌المللی و شرایط و احکام آن، روزنامه کیهان، ۲۷ خرداد ۱۳۹۸
  36. مصطفوى، سید محمدکاظم، مائة قاعدة فقهیة، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم: چهارم، 1421 ه‍.
  37. مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، دار الکتب الإسلامیة، تهران: 1424.
  38. مکارم شیرازى، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، دارالکتب الإسلامیة، تهران: 1374
  39. ــــــ، دائرة‌المعارف فقه مقارن، انتشارات مدرسه امام على بن ابی‌طالبA، قم: 1427 ه‍ ق.
  40. نجفی خمینی، محمدجواد، تفسیر آسان، انتشارات اسماعیلیه، تهران: 1398 ق.
  41. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، مصحح: عباس قوچانی و علی آخوندی، دارالاحیاء التراث العربی، بیروت: 1404
  42. نراقى، مولى احمد، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه،  قم: 1417 ه‍ ق.
  43.  نگوین کک، پاتریک دینه و آلن پله، حقوق بین‌الملل عمومی، ترجمه: حسن حبیبی، انتشارت اطلاعات، تهران: 1382.
  44. الهویی نظری، حمید؛ محمدی، عقیل، «تحلیل ابعاد حسن‌نیت در حقوق بین‌الملل در پرتو رویه قضایی»، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 53، 1394
دوره 15، شماره 28
سال پانزدهم، شماره 28، بهار و تابستان 1400 ش
شهریور 1400
صفحه 237-260
  • تاریخ دریافت: 15 آذر 1399
  • تاریخ بازنگری: 24 فروردین 1400
  • تاریخ پذیرش: 04 تیر 1400