جهاد علمی از منظر قرآن و بیانیه گام دوم انقلاب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدیر مجتمع عالی قرآن و حدیث / جامعه المصطفی العالمیه

2 دانشیار و عضو هیئت علمی گروه علوم حدیث جامعه المصطفی العالمیه،قم

چکیده

این نوشتار در پی آن است که به این پرسش پاسخ دهد که جهاد علمی در قرآن به چه معناست و لوازم آن چیست و رابطه آن با بیانیه گام دوم چیست؟ در این نوشتار از روش تحلیلی و تفسیری استفاده شده است. یکی از محورهای بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی مقام معظم رهبری دامت برکاته، توصیه به جهاد علمی است، در این نوشتار نخست به مفهوم‌شناسی جهاد علمی پرداخته شده و آن را زیرمجموعه جهاد کبیر (فرقان/ 52)؛ یعنی بخشی از جهاد فرهنگی مبتنی بر قرآن معرفی کرده است و در بخش دوم نوشتار اهداف جهاد علمی تبیین شده که همان هدف آفرینش یعنی معرفت‌افزایی سپس رسیدن به عزت و قدرت (سلطان) جامعه اسلامی است و در بخش سوم نوشتار مبانی و اصول این جهاد علمی بیان شده، مثل توجه به مراتب علم، دانش‌آفزایی، لزوم مراجعه به متخصصین، علم جامع‌نگر، علم مفید (نه علم‌نماها)؛ سپس در بخش پایانی نوشتار، لوازم و پیامدهای جهاد علمی همچون حرکت بسیجی پرتلاش و مخلصانه برای تولید علم، جهش علمی به طرف قله‌های دانش و تلاش برای تولید دانش‌های قرآن بنیان (جهادی به مبانی و اهداف علوم بر اساس آموزه‌های قرآنی) بیان شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Scientific Struggle [Jihad] from the Perspective of the Quran and the Declaration of the Second Step

نویسندگان [English]

  • mohammadali rezaeeesfahani 1
  • Mehdi Rostamnejad 2
1 Al-Mustafa International University
2 Associate Professor and Faculty Member, Department of Hadith Sciences, Al-Mustafa International University, Qom, Iran
چکیده [English]

One of the axes of the declaration of the second step of the Islamic Revolution of the Supreme Leader is the recommendation to scientific struggle [jihad]. In this article, first, the concept of scientific struggle [jihad] is discussed and it is a subset of Great Jihad (Furqan / 52); that is, it has been introduced as the part of cultural struggle [jihad] based on the Quran. In the second part of the article, the goals of scientific struggle [jihad] are explained, which is the same goal of creation; that is, knowledge then reaching the honor and power (sultan) of Islamic society. In the third part of the article, the principles of scientific struggle [jihad] are stated, such as paying attention to the levels of science, increasing knowledge, the need to refer to specialists, holistic science, useful science (not pretending and pseud science); Then in the final part of the article, the tools and consequences of scientific struggle [jihad] such as hard-working and sincere volunteer movement to produce knowledge, scientific leap to the peaks of science and efforts to produce Quranic knowledge (struggle [jihad] according to the principles and goals of science based on Quranic teachings) are stated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Science
  • Scientific Struggle [Jihad]
  • Goals of Scientific Struggle [Jihad]
  • Principles of Scientific Struggle [Jihad]
  • Consequences of Scientific Struggle [Jihad]
  1. إبن‌ابى‏الحدیدالمعتزلی، عبدالحمید بن محمّد، شرح نهج البلاغة، تحقیق محمّد أبوالفضل إبراهیم، بیروت: دارإحیاء التراث، 1387 ق.
  2. ابن‌فارس، احمد ابن حسین، معجم مقاییس اللغه، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، الدار الاسلامیه، 1410 ق.
  3. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1408 هـ. ق، اول.
  4. الإسترآبادی، شرف الدین علی الحسینی، تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، قم، مدرسه الإمام المهدی، 1407 ق.
  5. امام صادق، مصباح الشریعة، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ اول، 1400 ق / 1980 م.
  6. آلوسى، سید محمود، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم‏، بیروت: دارالکتب العلمیه‏، 1415 ق‏.
  7. محمدعلی، رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن (دو جلد)، انتشارات پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1385 ش.
  8. التستری، نورالله، احقاق الحق، بی نا، بی جا، بی تا.
  9. رضایی اصفهانی، محمدعلی، تعامل قرآن و علوم، انتشارات پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآن، 1390 ش.
  10. الحازمی، عبدالرحمن بن سعید بن حسین، التوجیه الاسلامی لاصول التربیه، مکه، جامعه ام القری، ۱۳۸۲ ش.
  11. حق‌شناس، علی‌محمد، حسین سامعی و نرگس انتخابی، فرهنگ معاصر هزاره، انتشارات فرهنگ معاصر، 1381.
  12. الحویزی، عبدالعلی بن جمعه العروسی، تفسیر نور الثقلین، 1383 ق، المطبعة العلمیة، قم، پنج جلدی.
  13. خبرگزاری تسنیم، ۲۱ بهمن ۱۳۹۸.
  14. رضائى اصفهانى، محمدعلى، در آمدى بر تفسیر علمى قرآن، انتشارات اسوه، قم، 1365 ش.
  15. دهخدا، علی اکبر، فرهنگ دهخدا، تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، 1377 ش.
  16. رضایی اصفهانی، محمدعلی، منطق تفسیر قرآن (5) ـ قرآن و علوم طبیعی و انسانی، انتشارات المصطفی، قم، 1392.
  17. زرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، دار المعرفة، بیروت، چهار جلد، 1410 ق.
  18. ‌سایت مقام معظم رهبری (leader.ir).
  19. صدوق، محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق)، الأمالی، بیروت، اعلمی، 1400 ق.
  20. صدوق، محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق)، معانی الأخبار، قم، موسسة النشر الاسلامی، 1403 ق.
  21. طبرسى فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372 ش.
  22. طبرسی، علی، مشکاة الانوار، نجف، المکتبة الحیدریة، 1385 ق.
  23. طوسی، محمد بن حسن (شیخ طوسی)، تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1407 ق.
  24. قمى، شیخ عباس، سفینة البحار، طهران، دارالاسوة للطباعة و النشر، 1416 ق.
  25. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، تهران: نشر دفتر نشر فرهنگ اهل البیت، 1361 ش.
  26. کوفی، محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، تهران: مکتبة النینوی الحدیثه، بی‌تا.
  27. مجلسى، محمّدباقر، بحارالأنوار الجامعه، بیروت: مؤسسه الوفاء، 1404 ق.
  28. مصطفی، ابراهیم، الزیات، احمد حسن، عبدالقادر، حامد، النجار، محمدعلی، معجم الوسیط، تحقیق ابراهیم انیس، عبدالحلیم منتصر، عطیه الصوالحی، محمد خلف الله احمد، ترکیه، دار الدعوة، بی‌تا.
  29. معین، محمد، فرهنگ معین‌، تهران: امیر‌کبیر، 1375 ش.
  30. رضایی اصفهانی، محمدعلی، شیوه‌های تفسیر موضوعی، مجله پژوهشنامه قرآن و حدیث، ش 6، بهار و تابستان 1388.
  31. مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1374‌ش.
  32. میرمرسی، محمد، اصول التربیة الثقافیة والفلسفیة، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
  33. میبدى، احمد بن محمد، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تحقیق حکمت‏ على اصغر، تهران: امیر کبیر، چاپ پنجم، 1371 ش.
  34. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه (تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعة)، تحقیق و نشر، موسسه آل البیتD قم، 1409 قمری.

 

دوره 15، شماره 29 - شماره پیاپی 29
سال پانزدهم، شماره 29 پاییز و زمستان 1400 ش- 1443ق
بهمن 1400
صفحه 9-42
  • تاریخ دریافت: 04 اردیبهشت 1399
  • تاریخ بازنگری: 14 شهریور 1400
  • تاریخ پذیرش: 19 مهر 1400