تبیین عوامل آرامش‌زا و آرامش‌زدای خانواده در قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیت علمی گروه روان شناسی جامعه المصطفی العالمیه (ص)

2 استاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

3 دانشجوی دکتری جامعه المصطفی

چکیده

آرامش‌بخشی از مهمترین کارکردهای خانواده است و قرآن، به عنوان دستورالعمل جامع و جاودانه زندگی بشر، در زمینه آرامش‌بخشی نظام خانواده آموزه‌هایی دارد. پژوهش حاضر با هدف طراحی تبیین عوامل‌ آرامش‌زا و آرامش‌زدای خانواده براساس قرآن با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شد. بدین منظور همه آیات قرآن و واژگان و آموزه‌های مرتبط با عوامل آرامش خانواده در آیات و روایات، طی چند مرحله مورد مطالعه قرار گرفت. پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها، 242 کد باز 45 زیرعامل و 13 عامل اصلی (لباس ‌بودن ‌همسران ‌برای یکدیگر، انس، مودت، رحمت، حسن معاشرت، مدیریت مرزها، تأمین نیازهای اولیه، گشایش اقتصادی، تمایز نقش‌های جنسیتی، مراجعه به مشاور متخصص و متعهد، رشد عقلی و عاطفی، سلامت روانی و ایمان) شناسایی شد که برخی از عوامل به‌عنوان عوامل زمینه‌ساز و دسته‌ای دیگر به‌عنوان عوامل آشکارساز آرامش خانواده هستند. خلقت زوجی و تمایز جنسیتی با واسطه رشد عقلی و عاطفی و سلامت روانی موجب می‌شود که همسران به درستی در نقش‌ خود قرار گیرند، اقتصاد و مرزهای خانواده مدیریت شود و با تامین نیازهای اولیه خانواده آرامش حداقلی فراهم گردد. در سطحی بالاتر وقتی همسران لباس یکدیگر باشند و نیازهای جنسی و عاطفی یکدیگر را پوشش می‌دهند، آرامش سطح بالاتری را تجربه می‌کنند و به هم انس می‌گیرند و با حسن معاشرت روابطی مبتنی بر مودت و رحمت و همراه با آرامش را تجربه می‌کنند. در سطحی بالاتر ایمان به خدا، آرامش عمیق‌تری را برای خانواده فراهم خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Explanation of the Comforting and Comfort Eliminating Factors of the Family in the Quran

نویسندگان [English]

  • Muhammad Mehdi Safouraei 1
  • Massoud Janbzorgi 2
  • Salman Nemati 3
1 Associate Professor of Al-Mustafa International University(safurayi@gmail.com)
2 Professor of the seminary and university research institute
3 -Associate Professor of Al-Mustafa International University

کلیدواژه‌ها [English]

  • Model
  • Family
  • Family Comfort Providing Factors
  • Family Comfort Eliminating Factors
  • Quran
  1. قرآن کریم، ترجمه: محمدعلی رضایی اصفهانی و جمعی از اساتید جامعه المصطفی، انتشارات بین‌المللی المصطفی، قم: چاپ دوم، 1388.
  2. ایمانی، محمدتقی، نوشادی، محمودرضا، تحلیل محتوای کیفی عیار پژوهش در علوم انسانی، سال سوم، شماره 2، پیاپی 6، 1395.
  3. تبریزی، منصوره، تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی، فصلنامه علوم اجتماعی، مقاله 4، دوره 21، شماره 64، بهار 1393.
  4. جان‌بزرگی، مسعود، اثر خانواده درمانگری سیستمی معنوی بر رضایت زناشویی و کنش‌وری خانواده، پژوهش‌نامه اسلامی زن و خانواده، سال چهارم، شماره ششم، 1395.
  5. جدیری، جعفر، بررسی رابطه رضامندی زناشویی بر اساس معیارهای دینی با ثبات هیجانی، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1387.
  6. جدیری، جعفر، جان‌بزرگی، مسعود، ساخت و اعتباریابی مقیاس رضامندی زناشویی اسلامی، روان‌شناسی و دین، سال دوم، شماره چهارم، زمستان 1388.
  7. جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم: نشر اسراء، 1389.
  8. خدادی سنگده، جواد، شناسایی شاخص‌های سلامت خانواده و ارائه مدل خانواده سالم مبتنی بر بافت فرهنگی- اجتماعی، پایان نامه دکتری، دانشگاه خوارزمی، بهمن 1393.
  9. دلاور علی، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران، نشر رشد،1380.
  10. روشنی، شهره، تبیین آرامش زنان در زندگی مشترک: مطالعه‌ای کیفی با رویکرد نظریه مبنایی، پایان نامه دکتری دانشگاه تربیت مدرس، 1396.
  11. سالاری‌فرد، محمدرضا، خانواده در نگرش اسلام و روان‌شناسی، تهران: سمت، 1395.
  12. صادقی، مسعود و همکاران‌. «تدوین‌ مدل‌ خانواده سالم به روش پژوهش آمیخته اکـتشافی»، روانـشناسی‌ خانواده‌، (1393).
  13. صادقی، مسعود، تدوین مدل بومی خانواده سالم و بررسی تأثیر آموزش مبتنی بر این مدل بر سلامت خانواده، عملکرد خانواده و کیفیت رابطه زناشویی. پایان‌نامه دکتری دانشگاه اصفهان، 1392.
  14. صفورائی، محمدمهدی، شاخص‌های خانواده کارآمد از دیدگاه اسلام و ساخت پرسشنامه آن، رساله دکترا، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، 1388.
  15. محمدی ری شهری، محمد، تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث، قم، دارالحدیث، 1395