نقش انگیزشی قرآن کریم در تعالی اخلاقی و معنوی انسان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدرسی اخلاق اسلامی. دانشگاه معارف اسلامی قم

2 استادیار گروه اخلاق دانشگاه تهران

چکیده

مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب یکی از وظایف جامعه اسلامی را درزمینه اخلاق و معنویت بیان فرموده‌اند. قرآن کریم به‌عنوان متقن‌ترین منبع معرفت دینی، تأثیرات مختلفی در بُعد اخلاقی و معنوی انسان دارد که یکی از آن‌ها تأثیر انگیزشی است. رشد اخلاق و معنویت در انسان و جامعه تنها در چهارچوب بندگی و عبودیت و عمل به وظایف دینی حاصل می‌شود؛ بنابراین بررسی عوامل تأثیرگذار در بندگی و عبودیت اهمیت ویژه‌ای در رسیدن به نقطه مطلوب در اخلاق و معنویت دارد. هدف از این تحقیق بررسی نقش انگیزشی قرآن کریم در بندگی برای تعالی اخلاق و معنویت است. روش تحقیق نقلی ـ وحیانی است. نتیجه تحقیق نشان می‌دهد، معرفت‌دهی قرآن کریم کاملاً هدفمند بوده و در آن مبادی فعل همچون تصور، تصدیق به ‌فایده و شوق مدنظر قرارگرفته و در جهت ایجاد انگیزه در انسان برای حرکت به‌سوی بندگی و عبودیت است. همچنین قرآن کریم تأثیر ویژه‌ای در جهت تقویت گرایش‌ها و امیال باطنی دارد که موافق با عبودیت هستند؛ همین تأثیر در تضعیف امیال و گرایش‌های باطنی مخالف با بندگی نیز در معرفت‌دهی قرآن کریم وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Motivational Role of the Holy Quran in the Moral and Spiritual Transcendence of Human-being

نویسندگان [English]

  • Reza Shahmansoori 1
  • Behrooz Mohammdimonfared 2
1 Qom maaref
2 Tehran
چکیده [English]

In the declaration of the second step of the revolution, the Supreme Leader has stated that one of the duties of the Islamic society in the field of ethics and spirituality. The Holy Quran, as the most authentic source of religious knowledge, has various effects on the moral and spiritual dimension of human-being that one of which is the motivational effect. The growth of morality and spirituality in human-being and society is achieved only in the framework of servitude and worship and the performance of religious duties; therefore, the study of the influential factors in servitude is of special importance in reaching the desired point in morality and spirituality. The purpose of this study is to investigate the motivational role of the Holy Quran in servitude for the transcendence of morality and spirituality. The research method is narrative-revelatory. The result of the research indicates that the bestowing knowledge by the Holy Quran is completely purposeful and in it the principles of action such as conception, acknowledgment of usefulness and enthusiasm are considered and in order to motivate human beings to move towards servitude. The Holy Quran also has a special effect on strengthening the esoteric tendencies and desires that agree with worship; the same effect is in weakening the desires and esoteric tendencies opposed to servitude in the bestowing knowledge by the Holy Quran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Motivation
  • Principles of Actions
  • Purposeful Bestowing Knowledge
  • Esoteric Tendencies
  • Declaration of the Second Step of the Revolution
  1. قرآن کریم، ترجمه: محمدعلی رضایی اصفهانی و جمعی از اساتید جامعة المصطفی، انتشارات بین‌المللی المصطفی، قم: چاپ دوم، 1388.
  2. ابن منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب، بیروت، 15 جلد، چاپ:3، نشردارالفکرللطباعه، 1414 ق.
  3. احمدپور، مهدی، آشنایی با دانش اخلاق اسلامی (درآمدی بر فلسفه علم اخلاق اسلامی)، قم، 1 جلد، چاپ: اول، دفترنشرمعارف، 1395ش.
  4. حسینی خامنه‌ای، سیدعلی، بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، 22/11/1397.
  5. حسینى‌طهرانى، محمدحسین، رساله لب اللباب درسیروسلوک أولى الألباب، مشهدمقدس،1 جلد، چاپ:13، نشرعلامه طباطبایی، 1426ق.
  6. حقانی، ابوالحسن، روان‌شناسی کاربردی 1، قم، 1 جلد، چاپ: اول، انتشارات موسسه امام خمینی‌ 1395ش.
  7. دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، تهران، 15 جلد، انتشارات بانک ملی، نسخه دیجیتال، 1377ش.
  8. سایت فارسی مقام معظم رهبری، HTTP://FARSI.KHAMENEI.IR
  9. صدرالدین شیرازى، محمدبن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم (صدرا)، قم، چاپ:2، نشربیدار، 1361ش.
  10. طباطبایی، محمدحسین، ترجمه ‌تفسیر المیزان، موسوی، محمدباقر، قم، چاپ 5، جامعه‌مدرسین‌ حوزه 1374ش.
  11. ــــــ، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، چاپ:2، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1390ق.
  12. طبرسی، احمدبن علی، الإحتجاج على أهل اللجاج، مشهد، 2 جلد، چاپ: اول، نشرمرتضی، 1403 ق.
  13. عالم‌زاده نوری، محمد و بوسلیکی، حسن و مرادی، حسین، نقش مربی در تربیت اخلاقی- معنوی، ناشر: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1393، قم.
  14. فراهیدى، خلیل بن أحمد، کتاب العین، قم، چاپ: دوم، نشرهجرت، 1409 ق.
  15. کلینى، محمدبن یعقوب، الکافی، تهران: چاپ: چهارم، دارالاسلامیه، 1407 ق.
  16. مصباح یزدی، محمدتقی، اخلاق در قرآن، قم، 1 جلد، چاپ‌:5، انتشارات موسسه امام خمینی ، 1391ش.
  17. ــــــ، انسان‌سازی در قرآن، قم، 1 جلد، چاپ:3، انتشارات موسسه امام خمینی ره، 1390ش.
  18. ــــــ، انسان‌شناسی در قرآن، قم، چاپ: 3، انتشارات‌موسسه امام خمینی ‌ره، 1392 ش.
  19. مطهری، مرتضی، فطرت، قم، 1 جلد، چاپ دوم، ناشر: انتشارات صدرا، 1370ش.
  20. معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران، 6 جلد، چاپ:6، انتشارات امیرکبیر، 1363ش.
  21. موسوی‌اصل، سید مهدی و همکاران، روان‌شناسی اخلاق، قم، 1 جلد، چاپ:3، انتشارات‌پژوهشگاه ‌حوزه و دانشگاه، 1399ش.
  22. نراقی، احمد، معراج السعاده، قم، 1 جلد، چاپ:6، نشرهجرت، 1378ش.
  23. نرم افزاراخلاق اسلامی، مرکزکامپیوتری نور، قم.
  24. نرم افزارجامع الاحادیث 5/3، مرکزکامپیوتری نور، قم.
  25. نرم افزارجامع التفاسیر، مرکزکامپیوتری نور، قم.
  26. نصیرالدین طوسى، محمدبن محمد، اوصاف الاشراف، تهران، چاپ:3، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1373 ش.