مدل مفهومی عوامل تعارض زوجین در قرآن کریم با تأکید بر تفسیر المیزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه المصطفی العالمیه. موسسه علوم انسانی

2 دانشیار جامعه المصطفی العالمیه

3 استادیار پژوهشکده اخلاق و معنویت، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

آگاهی یافتن از عوامل تعارض زوجین، می‏تواند اولین و موثرترین قدم برای شناسایی سازوکارهای کاهش تعارضات‏ همسران باشد. براین اساس هدف پژوهش حاضر اکتشاف «مدل عوامل تعارض زوجین در قرآن کریم با تاکید بر تفسیر المیزان» می‏باشد. برای دست‏یابی به این هدف، آیات قرآن کریم به روش تحلیلی – توصیفی و از طریق استنباط دینی- روان‌شناختی گردآوری، دسته‌بندی و تجزیه و تحلیل گردید. بر اساس یافته‏های پژوهش، عوامل تعارض زوجین، در سه دسته قرار داده شدند. دسته اول «عوامل زمینه‏ساز» که عبارت‏ اند از: ضعف خودمهارگری، تأثیرگذاری شیطان بر روابط زوجین، و بی‏توجهی به زمینه طبیعی تعارض همسران. دسته دوم «عوامل آشکارساز» که عبارت اند از: خیانت زناشویی، عدم رضایت جنسی، مسائل اقتصادی، مواجهه ناکارآمد با فرزندان، ابتلا به رفتارها و عادات آسیب‏زا همچون مصرف شراب و انجام قمار، ضعف مهارت‏های ارتباطی و بی‏توجهی به حقوق یک‏دیگر. دسته سوم «عوامل تداوم‏بخش» تعارض زوجین است که عبارت اند از: ضعف نظام بینشی و ارزشی، عدم بهره بردن از مهارت‏ها همچون تکنیک صلح، ضعف بخشودگی، ضعف اراده و انگیزه، ضعف تاب‏آوری، و محرومیت از حمایت بیرونی.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Conceptual Model of Couple’ Conflict Factors in the Holy Quran with Emphasis on the Tafsir Al-Mizan

نویسندگان [English]

  • ali mohamad 1
  • Abbas Ali shameli 2
  • Muhammad Mehdi Safouraei Parizi 2
  • Hamid Rafii honar 3
1
2 Member of the faculty of the Mustafa International Society
3 Assistant Professor, Institute of Ethics and Spirituality, Institute of Islamic Sciences and Culture
چکیده [English]

Knowing the reasons of couple’s conflict can be the first and most effective step to identify mechanisms to reduce couple’s conflict. Accordingly, the purpose of this study is to explore the “model of couple’s conflict factors in the Holy Quran with emphasis on the “Tafsir al-Mizan”. To achieve this goal, the verses of the Holy Quran were collected, categorized and analyzed analytically-descriptively and through religious-psychological inference. Based on the research findings, the factors of couple’s conflict were divided into three categories. The first category of “underlying and grounding factors” are: the weakness of self-control, the influence of the devil on marital relationships, and disregard for the natural context of marital conflict. The second category of “detective factors” which are: marital infidelity, sexual dissatisfaction, economic problems, dysfunctional exposure to children, developing harmful behaviors and habits such as drinking and gambling, poor communication skills and inattention toward each other’s rights. The third category of “perpetuating factors” of couple conflict includes: weak insight and value system, lack of use of skills such as peace techniques, weak forgiveness, weak will and motivation, weak resilience, and deprivation of external support

کلیدواژه‌ها [English]

  • Couple’s Conflict
  • Conceptual Model
  • Quran
  • Self-Control
  • Tafsir al-Mizan

مراجع

  1. قرآن کریم مترجم: مکارم شیرازی، ناصر، دارالقرآن الکریم، تهران: 1376 ش.
  2. اُلیری، دانیل، راهنمای گام به گام درمان مشکلات زناشویی، ترجمه سید علی کیمیائی، زهرا باقریان نژاد، انتشارات رشد، تهران: 1384 ش.
  3. ایزوتسو، توشیهیکو، مفاهیم اخلاقی در قرآن کریم، ترجمه فریدون بدره‏ای، فرزان روز، تهران: 1378 ش.
  4. پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحه، چاپ چهارم، دنیای دانش، تهران: 1382 ش.
  5. تمیمی آمدی، عبدالواحد، تصنیف غررالحکم و درر الکلم، چاپ اول، قم، دفتر تبلیغات، 1366 ق.
  6. تویسرکانی، محمدنبی بن احمد، لئالی الاخبار، قم، العلامة، 1413 ق.
  7. حرعاملی، محمدبن حسن، وسایل الشیعه، موسسه آل‏البیت، قم: 1409 ق.
  8. حسینی، سیده‏ زهرا، «تعارضات زوجین و راهکارهای حل آن با رویکرد قرآن و سنت»، پایان نامه کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی، قم: 1395 ش.
  9. خاکپور، ایمان، علی محمد، نظری، «پیش بینی سازگاری زناشویی براساس مثلث‏سازی و ساختار قدرت»، اندیشه و رفتار، دوره‏ نهم، ش 33، 1393 ش.
  10. خدادادی سنگده، جواد، «شاخص‏های سلامت خانواده و ارائه مدل مفهومی خانواده سالم اسلامی – ایرانی: مطالعه کیفی»، روانشناسی و دین، سال دهم شماره سوم، ص 25-40، قم: 1396 ش.
  11. داستان، نصیر، و دیگران، «مقایسه اثربخشی زوج‏درمانی روایتی و زوج‏درمانی رفتاری تلفیقی بر شیوه حل تعارضات و سازگاری زناشویی زوجین»، پایان نامه دکتری تخصصی مشاوره، دانشگاه شهید چمران اهواز، 1394 ش.
  12. ربانی، مصطفی، «بررسی مهارت‏های انسانی انبیاء در قرآن کریم با بهره‏گیری از مدیریت تعارض»، رساله دکتری، دانشگاه پیام نور، 1393 ش.
  13. رفیعی هنر، حمید، روانشناسی مهار خویشتن با نگرش اسلامی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1395.
  14. رهبر اسلامی، سلیمه، الگوی خانواده در قرآن، پایان نامه ارشد، دانشکده علوم حدیث، قم: 1391 ش.
  15. سلطانی، مهدی، «الگوی ساختار خانواده مطلوب از دیدگاه اسلامی»، معرفت فرهنگی اجتماعی، ش 3، ص 143 – 171، 1390 ش.
  16. شریف رضی، نهج البلاغه، مترجم: دشتی، محمد، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد: 1394 ش.
  17. صفورایی پاریزی، محمد مهدی، «شاخص‏های خانواده کارآمد»، پژوهش‏نامه اسلامی زنان و خانواده، ش 1، ص 29 – 58، قم: 1392 ش.
  18. طباطبایى، سید محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان‏، سید محمد باقر موسوى همدانى‏، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه ‏قم، چ پنجم، قم: 1374 ش.
  19. طبرسى، فضل بن حسن، ترجمه مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏، انتشارات فراهانى‏، چ اول، تهران‏: 1360 ش.
  20. علی‌پور، مهدی و حسنی، سیدحمیدرضا، پارادایم اجتهاد دانش دینی، ‌پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: 1390 ش.
  21. غفوری، سمانه، «اثربخشی رواندرمانی معنوی مبتنی بر بخشودگی در افزایش رضایتمندی زناشویی و کاهش تعارضات زوجین شهر مشهد»، مجله‏ی اصول بهداشت روانی، سال 15، ص 18-406، 1392 ش.
  22. فلاحیان، حسین، و نیلوفر میکاییلی، یوسفی مریدانی، متین، «پیش بینی روابط فرازناشویی بر اساس کیفیت عشق، سبکهای حل تعارض زوجین و تعهد زناشویی»، دو فصلنامه آسیب شناسی، مشاوره و غنی سازی خانواده، 5، 1 (پیاپی 9)، ص 59 -76، 1398 ش.
  23. کاپلان، سادوک، خلاصه روانپزشکی، ترجمه فرزین رضاعی، انتشارات ارجمند، تهران: 2015 م.
  24. کاوه، منیژه، «تدوین برنامه افزایش تاب آوری در برابر استرس و تأثیر آموزش آن بر مولفه‏های کیفیت زندگی والدین دارای کودک کم توان ذهنی خفیف»، پایان نامه دکتری، تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران: 1388 ش.
  25. کلینی، محمدبن یعقوب، کافی، تهران؛ دارالکتب الاسلامیه، تهران: 1365 ش.
  26. گلدنبرگ، ایرنه و گلدنبرگ، هربرت، خانواده درمانی، ترجمه حسین شاهی برواتی و سیامک نقش بندی. نشر روان، چ سیزدهم، تهران: 1392 ش.
  27. اللیثی واسطی، علی بن محمد، عیون الحکم و المواعظ، محقق حسین حسنی بیرجندی، دارالحدیث، قم: 1418 ق.
  28. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، دارالکتب الاسلامیه، تهران: 1374 ش.
  29. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران: 1368 ش.
  30. مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه‏، دار الکتب الإسلامیة، تهران‏: 1374 ش.
  31. منصور، لادن، ادیب راد، نسترن، «مقایسه بین تعارض زناشویی و ابعاد آن در مراجعین زن مرکز خدمات مشاوره‏ای دانشگاه شهید بهشتی و زنان عادی»، پژوهش‏های مشاوره، 3، 11، 47-64، 1383 ش.
  32. میرزایی، میترا، زارعی، اقبال، صادقی فرد، مریم، «نقش تمایزیافتگی خود و عوامل اقتصادی با میانجیگری تعارضات خانوادگی در پیشگیری از آسیب‏های روانی و اجتماعی»، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‏درمانی دانشگاه علامه طباطبایی، سال دهم، ش 37، تهران: 1398 ش.
  33. مینوچین، سالوادور، خانواده و خانواده درمانی، ترجمه باقر ثنایی، نشر امیرکبیر، تهران: 1375 ش.
  34. نظری فر، م.، «اثربخشی زوج درمانی رفتاری – ارتباطی برنشتاین بر تعارضات زناشویی زوجین شهر اهواز»، پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشگاه شهید چمران اهواز، 1388 ش.

هدایتی، مهرنوش، بگی، سارا، «تعیین رابطه بین سبک‏های دلبستگی و رضایتمندی زناشویی با شاخص عملکرد جنسی زنان»، پژوهش‏نامه زنان، سال هفتم، شماره دوم، 1395 ش.

قرآن و علم
دوره 15، شماره 29 - شماره پیاپی 29
سال پانزدهم، شماره 29 پاییز و زمستان 1400 ش- 1443ق
بهمن 1400
صفحه 317-347

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 13 تیر 1400
  • تاریخ بازنگری: 16 شهریور 1400
  • تاریخ پذیرش: 19 مهر 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار