اینکه پیشرفت بر اساس قرآن چگونه معنا می‌شود و با چه شاخص‌های عمدتاً کیفی و ساختاری مناسب با تحلیل‌های اجتماعی، می‌توان آن را شناخت و ارزیابی کرد، یکی از دغدغه‌هایی است که این نوشتار تلاش دارد تا به بررسی و تحلیل اجمالی آن بپردازد . همچنان که به جهت ورود و نحوه استفاده از قرآن به عنوان استخراج معنا و شاخص ها، روش و شیوه استفاده از قرآن به ترتیب نزول مورد توجه قرار گرفته است؛ و به کمک یک جریان موفق تغییر ساز و متحول کننده قرآن در دوره زمانی نزول و با تأکید بر دو مرحله کلی آن در دو منطقه مکه و مدینه، نوعی بررسی و وارسی منطقی آیات ناظر به فضای کلی نزول صورت پذیرد و نیز نمونه‌ها و شواهدی تاریخی ـ تفسیری از آن ارائه گردد. در این بررسی، ضمن بیان مفاهیم کلیدی و روش شناسی بحث، به بررسی سه شاخص مهم یعنی دانش عمومی، همبستگی و امنیت اجتماعی که از شاخص‌های کلان اجتماعی و در جهت تبیین ساختار کلی پیشرفت از منظر قرآن می باشد، پرداخته شده است و در نتیجه یک تصویر کلی از برنامه پیشرفت را در این سه شاخص تبیین نماید
)
