بررسی صلح در اندیشه قرآنی امام خامنه‌ای بر اساس روش تحلیل محتوا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر پژوهشگاه امام صادق ع ، «نویسنده مسئول»

2 استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم

3 دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه قم

چکیده

موضوع سیاست خارجی در آموزه‌های قرآن کریم قابل پی جویی است؛ ازاین‌رو می‌توان آنچه امروزه در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران دنبال می‌شود را با آیات قرآن کریم سنجید. یکی از مقوله‌های بسیار مهمی که در سیاست خارجی اسلامی مطرح است، «صلح» است؛ موضوعی که توسط آیت‌الله خامنه‌ای در بیانات و پیام‌های مختلف به آن اشاره شده است. بر این اساس، پژوهش حاضر بر اساس روش تحلیل محتوا و روش معناشناسی درصدد پاسخ‌گویی به این سؤال اصلی است که مستندات قرآنی صلح در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای کدام‌اند؟ برای پاسخ به این پرسش پس از تحلیل صلح در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای و تبیین معناشناسانه صلح در قرآن کریم به بازشناسی این اصل پرداخته‌ شده است؛ بدین معنا که مقولات و نتایج حاصل از بیانات آیت‌الله خامنه‌ای با مقولات و نتایج مفهوم مورد نظر در قرآن کریم مقایسه شده و شباهت‌ها، تفاوت‌ها و میزان تناظر آن‌ها سنجیده و مشخص شده است بیانات رهبر انقلاب اسلامی به چه میزان بر اساس مستندات قرآنی است. بر اساس یافته‌های پژوهش، سلم در قرآن کریم با مفهوم مصطلح «صلح» ترادف بیشتری دارد و رهبر انقلاب اسلامی برای صلح به‌عنوان یکی از اصول سیاست خارجی به آیه 8 سوره ممتمنه و آیه 128 سوره نساء استناد جسته است. بر این اساس دولت اسلامی باید پیشنهاد سازش از سوی کافران را بپذیرد، درصورتی‌که آنان تهاجم نکرده و نکنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Analysis of Peace in the Thought of Imam Khamenei Based on Content Analysis Method

نویسندگان [English]

  • Ruhullah Davari 1
  • Mohammad Taqi Diari Bidgoli 2
  • Reza Jamali 3
1 . Researcher at the Imam Sadiq Research Institute, Corresponding Author
2 Professor in the Department of Quran and Hadith Sciences at the University of Qom
3 . Graduate of the Level Four, Qom Islamic Seminary
چکیده [English]

The subject of foreign policy in the teachings of the Quran can be explored, allowing us to align current foreign policy practices of the Islamic Republic of Iran with Quranic verses. One of the highly significant concepts in Islamic foreign policy is 'peace,' which has been addressed by Ayatollah Khamenei in various statements and messages. Hence, this research, utilizing content analysis and semantic methods, aims to answer the fundamental question: Which Quranic references form the basis for Ayatollah Khamenei's conception of peace? To address this query, after analyzing the notion of peace from Ayatollah Khamenei's perspective and expounding the semantic meaning of peace in the Quran, the research revisits this principle. The study thus compares the concepts and results derived from Ayatollah Khamenei's statements with the intended meanings in the Quran, assessing their similarities, differences, and levels of correspondence, to determine to what extent the Supreme Leader's statements align with Quranic evidence. The research findings indicate that 'sulh' in the Quran predominantly correlates with the concept of 'peace' as a term. The Supreme Leader has referred to verse 8 of Surah Al-Mumtahina and verse 128 of Surah An-Nisa as the foundation for his foreign policy principle of pursuing peace. Accordingly, the Islamic government is required to accept reconciliation proposals from non-believers as long as they have not initiated or are not initiating aggression..

کلیدواژه‌ها [English]

  • Peace
  • Silm
  • Thought of Ayatollah Khamenei
  • Quran-Based Foreign Policy
  • The Holy Quran
  1. قرآن کریم. ترجمه ناصر مکارم‌شیرازی، قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى‏، 1373.
  2. ابن‌منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب، محقق/ مصحح: جمال‌الدین میردامادی، بیروت: دار صادر، 1414.
  3. اچسون، جین، زبان‌شناسی همگانی، ترجمه: حسین وثوقی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1376.
  4. افتخاری علی اصغر و حسین محمدی‌سیرت، «صلح» و «سلم» در قرآن کریم»، مطالعات قرآن و حدیث، دوره 6، شماره دوم، پیاپی 12، 1392.
  5. الویری، محسن، «ایدئولوژی و صلح؛ مفهوم و فرهنگ دینی صلح با تکیه بر مورد اسلام»، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی خبرگزاری‌ها، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،
  6. ایزوتسو، توشیهیکو، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1368.
  7. باردن، لورنس، تحلیل محتوا، ترجمه: ملیحه آشتیانی و محمد یمنی‌دوزی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1375.
  8. بوتول، گاستون، جامعه‌شناسی صلح، مترجم: هوشنگ فرخجسته، تهران: نشر شیفته، 1371.
  9. پالمر، فرانک، نگاهی تازه به معناشناسی، ترجمه کوروش صفوی، تهران: نشر مرکز، 1366.
  10. حسینی خامنه‌ای، سید علی، بیانات در پایگاه نیروی دریایی ارتش در بندرعباس، نرم‌افزار حدیث ولایت، 1/5/1390.
  11. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، بیانات در دیدار با فرماندهان و مسئولان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نرم‌افزار حدیث ولایت، 29/6/1374.
  12. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، بیانات در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام جمهورى اسلامى به مناسبت عید سعید مبعث، نرم‌افزار حدیث ولایت، 23/7/1380.
  13. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، بیانات در دیدار نمایندگان مجلس شوراى اسلامى‏، نرم‌افزار حدیث ولایت، 4/3/1393.
  14. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، بیانات در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهورى دکتر محمود احمدى‏نژاد، نرم‌افزار حدیث ولایت، 12/5/1384.
  15. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، بیانات در مراسم مشترک دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه‌های افسری نیروهای مسلح، 11/7/1400، سایت https://farsi، khamenei، ir.
  16. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، بیانات در هشتمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد، نرم‌افزار حدیث ولایت، 14/6/1365.
  17. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، سخنرانى آیت‏الله خامنه‏اى در چهل‏ودومین مجمع عمومى سازمان ملل، نیویورک‏، نرم‌افزار حدیث ولایت، 31/6/1366.
  18. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، سخنرانى در دیدار با جمع کثیرى از خانواده‏هاى معظّم اسرا و مفقودان شهرهاى تهران، کرج، ورامین، قم، کاشان، زنجان و اهواز، نرم‌افزار حدیث ولایت، 23/5/1368.
  19. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، سخنرانى در مراسم بیعت جمع کثیرى از بسیجیان نمونه، نرم‌افزار حدیث ولایت، 6/4/1368
  20. حوی، سعید، الاساس فی ‌التفسیر، قاهره: دارالسلام، 1424.
  21. جعفری، یعقوب، تفسیر کوثر، قم: مؤسسه انتشارات هجرت، 1376.
  22. جوادی‌آملی، عبدالله، تسنیم، محقق: حجت‌الاسلام سعید بندعلی، ج 10، قم: مرکز نشر إسراء، 1389‌.
  23. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، محقق/مصحح: صفوان عدنان داوودی، دمشق: دارالعلم الدار الشامیه، 1412.
  24. رفیع‌پور، فرامرز، تکنیک‌های خاص تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1384.
  25. زحیلی، وهبه، التفسیر المنیر فی العقیده و الشریعه و المنهج‏، دمشق: دارالفکر، 1411.
  26. زمخشری، محمودبن‌عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل‏، مصحح: مصطفی حسین احمد، بیروت: دارالکتب العربی، 1407.
  27. سیوطى، عبدالرحمن‌بن‌ابى‏بکر، الدرالمنثورفى‌التفسیربالمأثور، قم: کتابخانه عمومى حضرت آیت الله العظمى مرعشى نجفىe، 1404.
  28. شریفی، علی، «نقد و بررسی آرای ایزوتسو در حوزه معناشناسی قرآن کریم»، حکمت معاصر، سال چهارم، شماره سوم، 1392.
  29. صفوی، کوروش، درآمدی بر معناشناسی، تهران: حوزه هنری، 1379.
  30. صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه‏، قم: فرهنگ اسلامی، 1406.
  31. طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیرالقرآن، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات،
  32. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مصحح: فضل‏الله‏یزدى طباطبایى، ایران: ناصرخسرو، 1372.
  33. طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع‌البحرین، محقق: احمد حسینی اشکوری، تهران: مرتضوی، 1375.
  34. طنطاوی، محمد سید، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم‏، قاهره: نهضه مصر، 1997.
  35. قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، 1388‌.
  36. قرشی بنابی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1371.
  37. قطب، سید، فی ظلال القرآن، بیروت: دارالشروق، 1425.
  38. کرمانی، سعید، معناشناسی عقل در قرآن کریم با تکیه بر نظریه حوزه‌های معنایی، تهران: دانشگاه امام صادقg، 1391.
  39. کریپندورف، کلوس، تحلیل محتوا: مبانی روش شناسی، ترجمه: هوشنگ نایبی، تهران: روش، 1378.
  40. مختار عمر، احمد، معناشناسی، ترجمه: سیدحسین سیدی، مشهد: دانشگاه فردوسی، 1385.
  41. مسائلی، محمود؛ ارفعی، عالیه، جنگ و صلح از دیدگاه حقوق و روابط بین‌الملل، تهران: وزارت امورخارجه، 1372.
  42. مکارم‌شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1371.
  43. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، قم: صدرا، 1372