آسیب‌شناسی تفاسیر علمی بنگلادش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری جامعة المصطفی ص العالمیة، قم،‌ایران، از کشور بنگلادش

2 استاد و عضو هیات علمی مجتمع امام خمینی جامعه المصطفی ص العالمیه، قم، ‌ایران، ‌«نویسنده مسئول»

3 گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

چکیده

مهمترین روش تفسیر قرآن در بنگلادش، روش تفسیر علمی است که از دیرباز مورد توجه علما و مفسران آن دیار بوده است. در این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی تلاش شده است آسیب‌های این روش تفسیری در بنگلادش مورد نقد و بررسی قرار بگیرد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که تفاسیر علمی قرآن در بنگلادش با وجود نکات مثبت و امتیازات فراوان، دارای نکات ضعف و آسیب نیز هستند. این آسیب‌ها را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد که عبارتند از آسیب‌های مبنایی و آسیب‌های روشی. مهمترین آسیب‌های مبنایی تفاسیر علمی بنگلادش عبارتند از: توجیهات مادی برای امور خارق‌العاده، مخالفت با اصول عقلایی محاوره، استناد به فرضیات علمی، اعتقاد به وجود همه علوم در قرآن، غفلت از امور عبادی و معنوی و عدم رعایت قواعد لغت قرآن؛ اما آسیب‌های روشی عبارتند از: بی‌توجهی به دلالت آیه، عدم جمع‌آوری همه آیات مربوط به یک موضوع، دورشدن از هدف اصلی قرآن، تحمیل نظریات بر قرآن، استفاده از مطالب نامعتبر و استفاده از پیش‌فرض‌های نادرست. چون این آسیب‌ها به‌خاطر بی‌توجهی به شرایط و ضوابط تفسیر صحیح قرآن رخ داده است، لذا لازم است تفسیر علمی توسط مفسر دارای شرایط و با رعایت ضوابط تفسیر علمی صورت بگیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Analysis of the Scientific Interpretations in Bangladesh

نویسندگان [English]

  • ABDULLAH . 1
  • Hossein Alavi Mehr 2
  • ahmad moradkhani 3
1 Ph.D. Graduate of Al-Mustafa International University, Qom, Iran, from Bangladesh:
2 Professor and Member of the Academic Faculty at the Imam Khomeini Educational Complex, Al-Mustafa International University, Qom, Iran, [Corresponding Author
3 Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
چکیده [English]

The most prominent method of Quranic interpretation in Bangladesh is the scientific approach, which has long been the focus of scholars and interpreters in the region. This paper employs a descriptive-analytical method to critique and examine the shortcomings of this interpretive method in Bangladesh. The research findings indicate that despite the positive aspects and numerous advantages of scientific interpretations of the Quran in Bangladesh, there are also weaknesses and shortcomings. These shortcomings can be divided into two categories: foundational and methodological. The most significant foundational shortcomings of scientific interpretations in Bangladesh include: providing material justifications for extraordinary matters, conflicting with rational principles of discourse, relying on scientific assumptions, believing that all sciences are present in the Quran, neglecting religious and spiritual matters, and not adhering to the lexical rules of the Quran. Methodological shortcomings, on the other hand, encompass: ignoring the implications of verses, not collecting all verses related to a subject, deviating from the main goal of the Quran, imposing theories onto the Quran, using unreliable sources, and employing incorrect assumptions. Since these shortcomings have arisen due to neglecting the conditions and principles of proper Quranic interpretation, scientific interpretation must be conducted by qualified interpreters who adhere to the conditions and regulations of sound scholarly interpretation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Critical Analysis
  • Quran
  • Scientific Interpretation
  • Bangladesh
  • Weaknesses
  1. قرآن کریم، ترجمه: محمدعلی رضایی‌اصفهانی و جمعی از اساتید جامعة المصطفی، انتشارات بین‌المللی المصطفی، قم: چاپ دوم، 1388.
  2. آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، دارالکتب العلمیه، بیروت: 1415ق.
  3. بابایی، علی‌اکبر، بررسی مکاتب و روش‌های تفسیری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: 1391ش.
  4. بهجت پور زینب و قمرزاده محسن، بررسی دیدگاه آیت الله معرفت در مورد تفسیر علمی، مجله قرآن و علم، شماره ۲۰، صفحه ۹۵.
  5. حلبی، علی‌اصغر، آشنایی با علوم قرآنی، انتشارات اساطیر، تهران: چاپ چهارم، 1374 ش،
  6. خرمشاد، محمدباقر و سرپرست سادات، سیدابراهیم، جریان‌شناسی سیاسی به‌مثابه روش، نشریه مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی، ش 18، ص 64، بهار 1392.
  7. ذهبی، محمدحسین، التفسیر و المفسرون بحث تفصیلی عن نشأة التفسیر، دار احیاء التراث العربی، بیروت: بی‌تا.
  8. راغب اصفهانی، حسین بن احمد، المفردات فی غریب القرآن، المکتبة المرتضویه، تهران: 1332 ش.
  9. رضایی‌اصفهانی، محمدعلی، در آمدی بر تفسیر علمی قرآن، انتشارات اسوه، قم: 1375 ش.
  10. رضایی‌اصفهانی، محمدعلی، اعجازها و شگفتی‌های علمی قرآن، پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآنی، قم: چاپ دوم. 1387 ش.
  11. رضایی‌اصفهانی، محمدعلی، منطق تفسیر قرآن (2)، انتشارات جامعه المصطفی العالمیه، قم: 1387 ش.
  12. رضایی‌اصفهانی، محمدعلی، منطق تفسیر قرآن (4)، انتشارات جامعه المصطفی العالمیه، قم: چاپ سوم. 1395 ش.
  13. رفیعی‌محمدی، ناصر، سیر تدوین و تطور تفسیر علمی قرآن، انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی، قم: 1386 ش.
  14. روزنامه استار بنگلا، خورشید پنهان مولانا اکرم خان. 18/08/2020.
  15. زبیدی‌واسطی، سید محمد مرتضی حسینی، تاج العروس من جواهر القاموس، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت: 1414 ق.
  16. زرکشی، بدرالدین، البرهان فی علوم القرآن، دار المعرفه، بیروت: 1410 ق.
  17. سعیدی، دلاورحسین، آسمان و علوم از دیدگاه قرآن، انتشارات شبکه گلوبال، 2004.
  18. سعیدی‌روشن، محمدباقر، تحلیل زبان قرآن و روش‌شناسی فهم آن، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی/ موسسه پژوهشی حوزه و دانشگاه، تهران: 1383 ش.
  19. سیوطی، جلال‌الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، قم: 1404 ق.
  20. طباطبایی، محمدحسین، قرآن در اسلام، مصحح رضا ستوده، دار الکتب الاسلامیه، تهران: چاپ دوم، 1394 ق.
  21. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی جامعهٔ مدرسین حوزه علمیه قم، قم: 1417 ق.
  22. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ناصر خسرو، تهران: چاپ سوم، 1372 ش.
  23. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، کتابفروشی مرتضوی، تهران: چاپ سوم. 1375 ش.
  24. عبدالحمید، محسن، دراسات فی اصول تفسیر القرآن، دار الثقافه، بغداد، چاپ دوم، 1404 ق.
  25. عطاءالرحمن خان، «خاطرات»، الکوثر، شماره 3. 2009.
  26. العک، خالد عبد الرحمن، اصول التفسیر و قواعده، دار النفائس، بیروت، لبنان. بی‌تا.
  27. علوی‌مهر، حسین، آشنایی با تاریخ تفسیر و مفسران، مرکزجهانی علوم اسلامی، قم: 1384ش.
  28. غنیم، کارم السید، الاشارات العلمیه فی القرآن الکریم بین الدراسه و التطبیق، دار الفکر العربی، القاهره: 1995.
  29. فتحی، علی، جریان شناسی تفسیر سلفی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: 1397 ش.
  30. فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، دار احیاء التراث العربی، بیروت: چاپ سوم: 1420ق.
  31. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، انتشارات هجرت، قم: چاپ دوم: 1410 ق.
  32. قاضی جهان میا، تحدی قرآن درباره آسمان، انتشارات مدینه، داکا، بنگلادش: چاپ دهم: 2003.
  33. قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، دار الکتب الإسلامیة، تهران: چاپ ششم. 1371 ش.
  34. القرضاوی، یوسف، کیف نتعامل مع القرآن العظیم، دار الشروق، قاهره: چاپ سوم. 1421 ق.
  35. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دار الکتب الإسلامیة، تهران: 1365 ق.
  36. محمد ابوطالب، علوم از قرآن، انتشارات رکس، داکا: 2011.
  37. محمد اکرم خان، تفسیر قرآن مجید، انتشارات ژینوک، داکا: چاپ دوم، 1975 م.
  38. محمد عبدالحق و همکار، خلقت و اختراعات از دیدگاه قرآن وحدیث، انتشارات مدرن، داکا: 2005.
  39. محمد عثمان غنی، قرآن کلام الله و علوم معاصر، سازمان تبلیغات، عربستان: 2008.
  40. محمد غلام معظم، علوم در قرآن، انتشارات پخش علم، داکا: 2010.
  41. محمد یوسف علی، زندگی انسان از دیدگاه قرآن، انتشارات خاطره، داکا: 2004.
  42. معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، مؤسسه فرهنگی التمهید، قم: 1379 ش.
  43. مکارم‌شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دار الکتب الإسلامیة، تهران: 1374 ش.
  44. میرزا طاهر احمد، تفسیر قرآن، احمدیه مسلم جماعت، بنگلادش، چاپ دوم، 1992.
  45. نفیسی، شادی، جریان‌شناسی تفسیر علمی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: 1397 ش.
  46. نقی‌پورفر، ولی‌الله، پژوهشی پیرامون تدبر در قرآن، انتشارات اسوه، تهران: چاپ چهارم، 1381ش.