شاخص‌های سلامت معنوی در بیانیه گام دوم انقلاب از منظر قرآن و حدیث

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری جامعة المصطفی ص العالمیة قم (نویسنده مسئول)

2 دکتری تخصصی استادیار مدیر گروه قرآن و بهداشت و سلامت جامعة المصطفی ص العالمیة،قم،ایران

3 دکتری جامعه‌شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم،ایران

چکیده

سلامت معنوی، معنایابی و معنابخشی به روابط چهارگانه انسان با خدا، خود، خلقت و خلق برای رسیدن به نظام باور، گرایش و عمل یکپارچۀ توحیدی است که زندگی را هدفمند می‌سازد. بیانیۀ گام دوم انقلاب با نگاهی ویژه به معنویت و نقش آن در رشد جامعه و تمدن اسلامی، شاخص‌های سلامت معنوی را در ساحت‌های بینش، گرایش، و کنش در اختیار قرار می‌دهد که مستند به آیات و احادیث هستند. نوشتار پیش روی، این شاخص‌ها را از طریق جمع‌آوری و دسته‌بندی تمام آیات و روایات مربوط و استنطاق روشمند آنها و با کمک روش توصیفی ـ تحلیلی بر اساس آیات و احادیث، مستندسازی و تحلیل کرد. یافته‌ها نشان داد شاخص‌های بینشی شامل باور توحیدی، خودآگاهی معنوی، شناخت جایگاه و ارزش خانواده، دشمن شناسی، و باور به هدفمندی و معناداری طبیعت هستند. در بُعد شاخص‌های گرایشی می‌توان به گرایش به فضائل و دوری از رذائل، امیدورزی به خداوند، و دیگردوستی اشاره کرد. شاخص‌های کنشی عبارتند از دستگیری از نیازمندان، بندگی خداوند، و جلوه‌های عملی جهاد با نفس.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Indicators of Spiritual Well-being in the Statement of the Second Step of the Islamic Revolution from the Perspective of the Quran and Hadith

نویسندگان [English]

  • Hassan Roshan 1
  • Abbas Ali Vashian 2
  • Sayyedeh Effat Hosseini 3
1 PhD, Al-Mustafa International University, Qom (Corresponding Author)
2 Specialized Doctorate, Assistant Professor, HoD of the Quran and Health Department, Al-Mustafa International University
3 PhD in Sociology, Research Institute of Hawzeh and University
چکیده [English]

Spiritual well-being involves finding meaning and purpose in the fourfold relationships between humans and God, oneself, creation, and creatures to achieve a unified monotheistic system of belief, inclination, and action that makes life purposeful. The statement of the Second Step of the Islamic Revolution, with a special focus on spirituality and its role in the growth of Islamic society and civilization, provides indicators of spiritual well-being in the dimensions of insight, inclination, and action, which are based on verses and hadiths. This paper compiles and categorizes these indicators through collecting and categorizing all relevant verses and hadiths and systematically deducing them using a descriptive-analytical method based on the Quranic verses and hadiths. The findings indicate that the indicators of insight include belief in monotheism, spiritual self-awareness, recognition of the position and value of the family, enmity towards evil, and belief in the purposefulness and meaningfulness of nature. In terms of inclinational indicators, one can refer to inclinations towards virtues and distance from vices, hope in God, and altruism. The behavioral indicators include assisting the needy, servitude to God, and practical manifestations of self-struggle (jihad against the self).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Statement of the Second Step
  • Second Step of the Revolution
  • Spiritual Well-being
  • Spirituality
  • Indicators

مراجع

  1. قرآن کریم، ترجمه: محمدعلی رضایی اصفهانی و جمعی از اساتید جامعة المصطفی، انتشارات المصطفی، قم: چاپ دوم، 1388.
  2. احمدی‌فراز، مهدی، بیماری و بیداری، اصفهان: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی، 1395.
  3. پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحه، تهران: انتشارات دنیای دانش، 1382 ه.ق.
  4. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) - مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی (khamenei.ir).
  5. تمیمی‌آمدی، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، محقق و مصحح: رجائى، سید مهدى‏، چ دوم، قم: دار الکتاب الإسلامی، 1410 ق.
  6. حرعاملی، وسایل الشیعه، قم: موسسه آل‌البیت لاِحیاء التراث، 1412 ق.
  7. دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1377.
  8. شریف الرضی، محمدبن حسین، ترجمه و شرح نهج البلاغة (فیض الإسلام)، چ پنجم، تهران: مؤسسه چاپ و نشر تألیفات فیض الإسلام‌، 1379 ش.
  9. صالحی‌امیری، رضا؛ محمدی، سعید، دیپلماسی فرهنگی، تهران: ققنوس، 1389.
  10. صالحی زاده، محمداسماعیل، محمدی، روح الله، نقش اعتدال‌ والدین در سلامت روان‌ فرزندان از منظر قرآن و روایات، فصلنامه قرآن و علوم اجتماعی، سال 2، شماره 1، 1401ش.
  11. صدرالدین شیرازی (ملاصدرا)، محمدبن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‌، 1371 ش.
  12. صدوق، محمدبن علی ابن بابویه، علل الشرایع، تهران: دارالکتب‌الاسلامیه، 1390 ق.
  13. صدوق، محمدبن علی ابن بابویه، التوحید، نشر دیجیتالی، اصفهان: مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان، 1394 ش.
  14. عمید، حسن، فرهنگ عمید، ج 2، تهران: نشر مجید، 1389.
  15. فخر رازی، محمدبن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1420 ق.
  16. قرائتی، محسن، گناه شناسی، تنظیم و نگارش محمد محمدی اشتهاردی، چ چهارم، انتشارات پیام آزادی، 1370.
  17. کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی (ط اسلامیه)، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1407.
  18. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1403 ق.
  19. مصباح، محمدتقی، راهیان کوی دوست، شرح حدیث معراج (مشکات)، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیe، 1390.
  20. مطهری، مرتضی، نقدی بر مارکسیسم، تهران: صدرا، بی‌تا.
  21. معین، محمد، فرهنگ معین، تهران: نشر زرین، 1386ش.
  22. نراقی، جامع السعادات، ترجمه سیدجلال الدین مجتبوی، چاپ دوم، تهران: انتشارات حکمت، 1370.
  23. نوری طبرسی، حسین، مستدرک الوسائل و مستبط المسائل، بیروت: موسسه آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۰۸ ق.
  24. واشیان، عباسعلی، شاخص‌های سلامت معنوی در سند سلامت، نشریه فرهنگ و ارتقاء سلامت، دوره 1، ش 1، 1396.
  25. ورام، مسعود بن عیسی، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر (مجموعه ورام)، نجف: المکتبة الحیدریة، 1384 ق.
قرآن و علم
دوره 17، شماره 33
اسفند 1402
صفحه 67-92

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 مهر 1401
  • تاریخ بازنگری: 23 اسفند 1401
  • تاریخ پذیرش: 17 آبان 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار