مبانی و اصول خاص تربیت اعتقادی نوجوان در اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، گرایش متون و منابع اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران (نویسنده مسئول)

2 مدیر مجتمع عالی قرآن و حدیث، استاد جامعه المصطفی ص العالمیه

چکیده

تربیت اعتقادی مهم‌ترین بُعد ساحت تربیت دینی است که زیربنای سایر ابعاد تربیتی انسان است. نوجوانی نیز پرچالش‌ترین و مهم‌ترین مرحله تربیت اعتقادی انسان است چراکه در این مرحله است که انسان به مرحله‌ای از بلوغ عقلی می‌رسد که آگاهانه و مستقل، عقاید خویش را انتخاب می‌کند. ازاین‌رو باید مبانی و اصول خاص تربیت اعتقادی نوجوان را در نظر گرفت تا بتوان الگوی مناسب تربیت اعتقادی نوجوان را استنتاج کرد. این پژوهش درصدد تبیین مبانی و اصول خاص تربیت اعتقادی نوجوان از منظر اسلام است. روش به کار گرفته‌شده در این پژوهش، روش تحلیل محتوای کیفی و مبتنی‌بر منابع کتابخانه‌ای است. براساس پژوهش انجام‌شده، قدرت تعقل و اندیشه نوجوان، تفاوت‌ها و تغییرات فکری نوجوان، فطری‌بودن خداشناسی نوجوان، اختیار نوجوان در انتخاب عقیده و تأثیر شرایط بر نوجوان، مهم‌ترین مبانی خاص تربیت اعتقادی نوجوان هستند. براساس این مبانی، اصل به‌کارگیری قوه تعقل نوجوان، رعایت تفاوت‌های نوجوانان و تفاوت درجات ایمان آنها، اصل تذکر به‌جای اثبات، اصل پرهیز از تحمیل عقاید و اصل مدیریت شرایط، مهم‌ترین اصول خاص تربیت اعتقادی نوجوان هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Foundations and Principles of Adolescent Faith Education in Islam

نویسندگان [English]

  • yazdan rezvani ghehsareh 1
  • mohammadali rezaeeesfahani 2
1 PhD Candidate, University of Islamic Teachings, Qom, Teacher Studies of Islamic Teachings, Oriented in Texts and Resources (Corresponding Author)
2 Professor & Dean of Quran and Hadith Higher Institute, Al-Mustafa International University
چکیده [English]

Faith education is the most important aspect of religious upbringing, serving as the foundation for other dimensions of human education. Adolescence is the most challenging and crucial stage of faith education, as it is during this stage that individuals reach levels of intellectual maturity where they consciously and independently choose their beliefs. Therefore, it is essential to consider the specific foundations and principles of adolescent faith education in order to derive an appropriate model for it. This research aims to elucidate the foundations and principles of adolescent faith education from the perspective of Islam. The method employed in this study is qualitative content analysis based on library sources. According to the research conducted, the power of reasoning and thought in adolescents, differences and cognitive changes in adolescents, the innate nature of adolescent theology, adolescent autonomy in belief selection, and the influence of circumstances on adolescents are the most important specific foundations of adolescent faith education. Based on these foundations, the principles of utilizing adolescent reasoning, respecting adolescent differences and varying degrees of faith, the principle of admonition over proof, the principle of refraining from imposing beliefs, and the principle of managing circumstances are the most important principles of adolescent faith education.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Faith Education
  • Adolescent
  • Specific Foundations and Principles
  • Model of Faith Education
  • Islam

مراجع

  1. قرآن کریم، ترجمه: محمدعلی رضایی اصفهانی و جمعی از اساتید جامعة المصطفی، المصطفی، قم: چاپ دوم، 1388.
  2. ابن‌ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین، عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیة، مؤسسه سید الشهداj، قم: 1403.
  3. ابن‌شعبه، حسن‌بن‌علی. تحف العقول عن آل‌الرسولb، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیه بقم، مؤسسه الن شر الإسلامی، قم: 1363.
  4. آمدی، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم و دررالکلم، دار الکتاب الإسلامی، قم: 1410.
  5. باقری، خسرو، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، مدرسه، تهران: 1388.
  6. جوهری، اسماعیل بن حماد، و عطار، احمد عبدالغفور، الصحاح، دار العلم للملایین، بیروت: 1404.
  7. شریف رضی، نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، جمال، قم: چ 4، 1386.
  8. دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، دانشگاه تهران، تهران: 1377.
  9. راغب‌اصفهانی، حسین بن محمد، تحقیق: صفوان عدنان داودی، دارالعلم الدار الشامیة، بیروت: 1412ق.
  10. زهره‌کاشانی، علی‌اکبر، «اصول تربیت دینی از منظر آیات و روایات»، اسلام و پژوهش‌های تربیتی، سال اول، شماره 2، پاییز و زمستان 1388.
  11. ساجدی، ابوالفضل، خطیبی، حسین، تربیت اعتقادی و شاخص‌های آن، مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری، 1391.
  12. شریعتمداری، علی، اصول تعلیم و تربیت، دانشگاه تهران، تهران: چاپ 21، 1387.
  13. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (نویسنده)، منیة المرید فی ادب المفید و المستفید، محقق: رضا مختاری، مکتب الإعلام الإسلامی، قم: چاپ سوم، 1374 .
  14. صدوق، علی‌بن‌حسین‌بن‌بابویه، علل الشرایع، انتشارات داوری‌، قم: بی‌تا.
  15. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم: ۱۳۷۴.
  16. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ناصر خسرو، تهران: چاپ 7، 1372 ش.
  17. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، الشریف الرضی، قم: 1370.
  18. طریحی، فخرالدین، مجمع‌البحرین، تحقیق: سید احمد حسینی، کتاب‌فروشی مرتضوی، تهران: چاپ سوم، 1375 ش
  19. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: محمدمحسن آقابزرگ تهرانی،احمد حبیب عاملی، دار إحیاء التراث العربی، بیروت: بی‌تا.
  20. طوسی، محمد بن حسن، و قسم الدراسات الاسلامیة موسسة البعثة، الأمالی، دار الثقافة، قم: 1414.
  21. طیب، عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، اسلامیه، تهران: چاپ 2، 1369.
  22. عیاشی، محمد بن مسعود، کتاب التفسیر، تحقیق: سیدهاشم رسولی محلاتی، چاپخانه علمیه، تهران:1380 ق.
  23. فقیهی، علی‌نقی، «ویژگی‌های روان‌شناختی فطری انسانی زیربنا برای تربیت مطلوب در دوره نوجوانی دختر و پسر با تأکید بر دیدگاه اسلامی»، پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، سال هفتم، شماره 17، زمستان 1398.
  24. فیض‌کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، الوافی، تحقیق ضیاءالدین علامه، و کمال فقیه ایمانی، مکتبة الإمام امیرالمومنین علیj العامة، اصفهان، 1406 ق.
  25. قائمی، علی، شناخت هدایت و تربیت نوجوانان و جوانان، امیری، تهران: چاپ ششم،1372.
  26. قائمی، علی، هدایت نوجوان به‌سوی نماز، ستاد اقامه نماز، بی‌جا: چ 6، 1373.
  27. قمی‌مشهدی، محمد بن محمدرضا، تحقیق: حسین درگاهی، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، تهران: 1368 ش.
  28. کرباسی، منیژه، وکیلیان، منوچهر، مسائل نوجوانان و جوانان در ایران معاصر، انتشارات دانشگاه پیام‌نور، تهران: 1389.
  29. کریمی، عبدالعظیم، راهبردهای روانشناختی تبلیغ، ستاد اقامه نماز، تهران: چ 10، 1388.
  30. کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفه الرجال (رجال الکشی)، دانشگاه مشهد. دانشکده الهیات و معارف اسلامی. مرکز تحقیقات و مطالعات، مشهد: 1348.
  31. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دارالکتب الإسلامیه، تهران: 1362.
  32. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار صادر، بیروت: چاپ سوم، 1414 ق.
  33. لطف‌آبادی، حسین، روان‌شناسی رشد 2، سمت، تهران: 1380.
  34. زبیدی، محمد بن محمدمرتضی ، فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، و شیری، علی، تاج العروس من جواهر القاموس، دارالفکر، بیروت: 1414 ق.
  35. مصباح‌یزدی، محمدتقی، خداشناسی (معارف قرآن 1)، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی، قم: چاپ دوم، 1381.
  36. مطهری‌، مرتضی، مجموعه آثار، صدرا، تهران: 1387.
  37. مکارم‌شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه‌، نشر دارالکتب الإسلامیه، تهران: 1374.
  38. میرعرب، فرج‌الله، تربیت اعتقادی و معنوی با نگاهی قرآنی، بوستان کتاب، قم: 1395.
  39. نوری، حسین، مستدرک الوسائل، 18 ج، مؤسسه آل‌البیتb، قم: 1408 ق.
  40. یوسفیان، حسن، شریفی، احمدحسین، عقل و وحی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی‌، تهران: 1383.
قرآن و علم
دوره 17، شماره 33
اسفند 1402
صفحه 268-288

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 14 شهریور 1401
  • تاریخ بازنگری: 01 اردیبهشت 1402
  • تاریخ پذیرش: 14 اسفند 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار