بررسی تطبیقی شاخص‌های نظام فرعونی در قرآن و نظام‌های استکباری نوین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

. استادیار جامعة المصطفی ص العالمیة،قم،ایران

چکیده

قرآن کریم در آیات متعددی نشانه‌های حاکمان مستکبر و مستبد و و یژگی‌های این حکومت‌ها را با عنوان‌های کلی «طغیانگران»، «مستکبرین»، «ظالمین»، «مترفین»، «مفسدین» و «معتدین» بیان کرده و از میان همه آنان نام «فرعون» را 74 مرتبه تکرار کرده و از او به‌عنوان نمونه‌ای از حاکمان مستکبر در همیشه زمان یاد کرده است. تکرار نام و داستان فرعون، درحقیقت بیان شاخص‌ها و نشانه‌های نظام‌های استکباری است تا مردم آنان را بشناسند و بدانند که اینان نیز راه آنان را می‌روند، شیوه‌ها و روش‌هایشان یکی است و سنّت الهی دربارۀ همه مستکبران، به‌صورت یکسان و همیشه جاری است. در این مقاله، با روش تحلیلی ـ توصیفی و با استفاده ازآیات قرآن کریم و منابع تفسیری، حدیثی و تاریخی، به بررسی برخی از شاخص‌ها و خصوصیات کلی نظام فرعونی و تطبیق آن با نظام‌های طاغوتی و استکباری امروزی پرداخته‌ایم. براساس یافته‌های پژوهش، برخی از شاخص‌هایی که از سوی فرعون در مقابله با قیام الهی موسیg و قومش به کار گرفته شده و نظام‌های استکباری از گذشته تا امروز، در مقابله با رهبران الهی و قیام‌های ضداستبدادی برای جلوگیری از ندای حق‌طلبی و آزادی‌خواهی و تداوم سلطه به کار برده‌اند عبارت‌اند از: استکبار و برتری‌جویی، کفر و عناد، سرکشی و سرپیچی از حق، استبداد رأی و سلب آزادی‌های عمومی، استخفاف و استضعاف همه‌جانبه، ایجاد اختلاف و استقرار نظام طبقاتی، اسراف‌کاری و اشرافی‌گری، استفاده ابزاری از دین، مقدسات و اعتقادات مردم، پیمان‌شکنی، ایجاد فضای ترس و تهدید، توهم اقتدار و پایداری نظام سلطه. این شاخص‌ها به‌صورت گسترده به‌عنوان ابزاری برای نظام‌های استعماری و استبدادی امروز عمل کرده و استضعاف انساها را در پهنه و سیعی از جهان رقم زده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Analysis of the Indicators of the Pharaohic System in the Quran and Contemporary Imperialistic Regimes

نویسنده [English]

  • Jafar Karimi ghoddosi
. Assistant Professor of Al-Mustafa International University.qom.iran
چکیده [English]

Abstract
The Holy Quran articulates the traits of tyrannical and oppressive leaders across various verses, employing terms such as "tyrants," "arrogant ones," "oppressors," "luxuriators," "corruptors," and "transgressors." Notably, the term "Pharaoh" appears 74 times, epitomizing the archetype of arrogant rulers throughout history. This frequent mention of Pharaoh serves to highlight the characteristics and behaviors associated with imperialistic regimes, allowing individuals to identify these rulers and recognize their shared methodologies. The divine principles concerning tyrants remain constant and universally relevant. This study adopts a descriptive-analytical approach, drawing on verses from the Holy Quran, as well as exegetical, hadith, and historical texts, to explore specific indicators and overarching traits of the Pharaohic system, comparing them with modern tyrannical and imperialistic governments. The research identifies several tactics employed by Pharaoh in his resistance to the divine mission of Moses (peace be upon him) and his followers. These tactics have been utilized by imperialistic powers throughout history to undermine divine leaders and anti-tyrannical movements, seeking to stifle calls for justice and freedom while preserving their authority. Key indicators include arrogance and a sense of superiority, disbelief and obstinacy, defiance against truth, autocratic governance and the suppression of public liberties, widespread humiliation and oppression, incitement of discord and the establishment of a class hierarchy, extravagance and elitism, the manipulative use of religion and sacred beliefs, breach of commitments, the cultivation of an atmosphere of fear and intimidation, and the delusion of power and stability within the oppressive regime. These indicators are widely employed as tools by contemporary colonial and despotic systems, contributing to the widespread oppression of humanity across various regions of the world

کلیدواژه‌ها [English]

  • Indicators
  • Colonialism
  • Oppression
  • Pharaohic System
  • Tyrannical Regimes
  • Imperialistic (Istikbari) Systems
  1. شریف رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، تصحیح: صبحی صالح، قم: هجرت، 1414 ق.
  2. آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1415ق
  3. ابن‌عاشور محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی، 1420.
  4. ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم، لسان العرب، تحقیق علی شیری، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1408.
  5. خزائلی، محمد، اعلام قرآن، تهران: امیر کبیر، چاپ دوم، 1350.
  6. رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر فخرالدین، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی،1420.
  7. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دمشق / بیروت: دار العلم دار الشامیة، 1412.
  8. روحانی، محمود، المعجم الاحصائی لالفاظ القرآن الکریم، مشهد: مؤسسة طبع و نشر آستان قدس رضوی، 1366.
  9. زحیلی، و هبةبن‌مصطفی، التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، بیروت: دارالفکر المعاصر، 1418.
  10. شاذلی، سید بن قطب بن ابراهیم، فی ظلال القرآن، بیروت / قاهره: دار الشروق، 1412.
  11. صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم، قم: انتشارات بیدار، 1366ق.
  12. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، جامعه مدرسین، 1374.
  13. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی، جامعه مدرسین، 1417.
  14. طبرسی، فضل‌بن‌حسن، مجمع البیان، تهران: ناصرخسرو، 1372.
  15. طبری، ابوجعفر محمدبن‌جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفة، 1412.
  16. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق محمود عادل، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ دوم، 1408.
  17. طوسی، محمدبن‌حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
  18. صفری، علی‌آقا؛ امینی، میرعزیز، مستندسازی قرآنی دیدگاه مقام معظم رهبری در مقابله با استکبار، فصلنامه قرآن و علم، سال 15، ش29، پاییز و زمستان 1400ش.
  19. ‌لک‌زایی، نجف؛ نظری، نصرالله، قرآن و آزادی سیاسی، دوفصلنامه قرآن و علم، سال ششم، شماره 11، پاییز و زمستان 1399.
  20. قرشی، سید علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت، 1377،
  21. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت: مؤسسه الوفاء، 1404ق
  22. مدرسی، سیدمحمدتقی، من هدی القرآن، تهران: انتشارات دار محبی الحسینg، 1419 .
  23. مصباح‌یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ هفتم، 1370.
  24. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1416.
  25. مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1424.
  26. مکارم‌شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، قم: انتشارات مدرسة الامام علی بن ابی طالبg، چاپ چهارم، 1385.
  27. مکارم‌شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1374.
  28. میبدی، احمد بن ابی‌سعد رشیدالدین، کشف الاسرار و عدة الابرار، تهران: امیر کبیر، 1371.