بررسی شبهات نقش هزینه مالی درقوامیت مردان و پاسخ به آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه قیرقیزستان

2 دانشیار جامعة المصطفی ص العالمیة، قم، ایران

3 دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم،ایران

چکیده

شارع مقدس براساس توانایی‌ها، ظرفیت‌ها و تفاوت‌های جسمی، روحی و روانی زن و مرد، قوامیت در آیۀ 34 سوره نساء را برای مردان تشریع و آن را به «فضیلت تکوینی» و «انفاق اموال» معلل کرده است. مفسران با در نظر داشت معنای سببیت و تعلیل برای بای جاره، «وَ بِما أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوالِهِمْ» از نقش سبب انفاق برای قوامیت سخن گفته‌اند. برخی افراد شبهاتی را دربارۀ آیه مطرح کرده و «انفاق اموال» توسط مرد را نوعی خفت تحمیلی برای زن و «سرپرستی» مرد بر زن را نوعی استبداد دینی و یادگار نظام برده‌داری تلقی کرده اس.ت در این مقاله کوشیده شده است با تحلیل مفهوم قوامیت، نفقه، حق و حکم بودن قوامیت، مبانی مکلفیت مرد به نفقه و تأثیر آن در تشریع قوامیت مردان را به بررسی بگیرد و به شبهات مندرج در این قلمرو در کتاب «نقد قرآن» پاسخ مستدل ارائه کند و نقش سببی هزینۀ مالی در قوامیت مردان را به‌عنوان آمیزه‌ای از حق و تکلیف با قابلیت تعیین و تحدید قلمرو از ناحیه زوجین به‌عنوان حق قابل انتقال در صورت عدم توانایی زوج در مدیریت خانواده، مطرح کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Financial Responsibility in Men's Guardianship (Qawamah) Based on Verse 34 of Surah An-Nisa in Light of Doubts

نویسندگان [English]

  • abdulhakim adeli 1
  • Seyyed Hamid Jazayeri 2
  • Hossein Bostan Najafi 3
1 Professor, University of Kyrgyzstan - Farah
2 . Associate Professor of Al-Mustafa International University, Qom, Iran
3 . PhD in Sociology from the Research Institute of Hawzeh and University, HoD of Sociology Department
چکیده [English]

The Sacred Law, acknowledging the physical, spiritual, and psychological distinctions between men and women, has established the principle of guardianship (Qawamah) for men in Verse 34 of Surah An-Nisa. This principle is attributed to "inherent virtue" and the responsibility of "financial expenditure." Scholars have examined the significance of financial support as a determining factor for guardianship, particularly referencing the phrase "and by what they spend of their wealth." Some critics have expressed concerns regarding this verse, viewing men's financial contributions as a means of imposing control over women and likening men's guardianship to a form of religious oppression, akin to a system of slavery. This article intends to explore the notions of guardianship, maintenance (Nafaqah), and the dual nature of guardianship as both a right and a duty. It will also investigate the basis for men's obligation to provide maintenance and its implications for the legal framework surrounding men's guardianship. The goal is to offer well-founded responses to the critiques found in the book "Critique of the Quran" and to analyze the role of financial responsibility in men's guardianship as a combination of rights and duties, with the possibility of defining and restricting this scope by both partners in situations where the husband is unable to effectively manage the family.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Guardianship (Qawamah)
  • Inherent Virtue
  • Causal Role of Maintenance
  • Right
  • Obligation
  • Foundations
  • and Responses to Doubts

مراجع

  1. قرآن کریم، ترجمه: محمدعلی رضایی‌اصفهانی و جمعی از اساتید جامعة المصطفی، قم: المصطفی، چاپ دوم، 1388.
  2. ابن‌عربی، ابوبکر محمدبن عبدالله، احکام القرآن، بیروت: دارالمعرفه، 1407 ه- 1987 م.
  3. ابن‌کثیردمشقی، اسماعیل‌بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه، منشورات محمدعلی بیضون، 1419 ق.
  4. ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم‌، لسان العرب‌، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ سوم، 1414 ه ق.
  5. ابن‌نجیم، شیخ زین‌الدین، البحر الرائق شرح کنز الدقائق، بیروت: بی‌جا،بی‌تا.
  6. ابن‌هشام انصاری، جمال‌الدین، مغنی الاریب، قم: مدیریت حوزه‌های علمیه، 1399.
  7. اردبیلی، احمدبن‌محمد، زبدة‌البیان فی براهین احکام القرآن، قم: انتشارات مؤمنین، چاپ دوم، 1378.
  8. توفیقی، فاطمه؛ یوسفی، ساجده، تحلیل گفتمان تفاوت‌های جنسیتی در آیۀ 34 سوره نساء، پژوهشنامه زنان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، فصلنامه علمی- پژوهشی، سال نهم، شماره سوم، پاییز 1397.
  9. جوادی‌آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم: اسراء، 1388.
  10. جوادی‌آملی، عبدالله، حق و تکلیف در اسلام، چ سوم، قم: اسراء، 1388.
  11. جوادی‌آملی، عبدالله، زن در آینۀ جمال و جلال، قم: اسراء، چاپ سوم، 1377.
  12. جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد، تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت: دارالعلم للملایین، 1410ق.
  13. حکیمی، محمود، دفاع از حقوق زن، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، چاپ دوم، 1381.
  14. حکیمی، نجیب‌الله؛ جزایری، سید حمید؛ طوسی، حمیدرضا، «ویژگی‌ها و امتیازات نظام حقوقی قرآن» دوفصلنامه علمی قرآن و علم، سال پانزدهم، شماره 28، بهار و تابستان 1400.
  15. خالد، حسن و نجاة، عدنان، احکام الاحوال الشخصیة فی الشریعة الاسلامیة و ما یجری علیه العمل فی المحاکم الشرعیة الاسلامیة اللبنانیة، بیروت: منشورات المکتب التجاری للطباعه و التوزیع و النشر، 1384.
  16. راغب‌اصفهانی، حسین بن محمد راغب، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دارالعلم، 1412 ه ق.
  17. رشیدرضا، محمد، تفسیر المنار، بیروت: دارالمعرفه، چاپ دوم، 1393 ق.
  18. زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی، 1407.
  19. سها، نقد احکام حقوقی، سیاسی و اقتصادی اسلام، بی‌جا: بی‌نا، 1391.
  20. سها، نقد قرآن، بی‌جاه، ویرایش دوم، بی‌جا: بی‌نا،
  21. سید ایثار، حسین شاه؛ غرباوی، طاهر؛ مرادخانی، احمد، «نقد شبهات دکتر سها علیه قصاص»، دوفصلنامه علمی قرآن و علم، سال شانزدهم، شماره 30، بهار و تابستان 1401.
  22. فاضل مقداد سیوری، مقدادبن‌عبدالله، کنز العرفان فی فقه القرآن، تهران: مرتضویه، بی‌تا.
  23. شریف‌رضی، محمدبن‌حسین، نهج البلاغة، تصحیح: صبحی صالح، قم: هجرت، 1414 ق.
  24. شوکانی، محمدبن‌علی، فتح القدیر، بیروت: دار ابن‌کثیر، 1414 ق.
  25. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی‌، بحار الأنوار الجامعة لدرر اخبار الأئمة الأطهارb بیروت: مؤسسه الطبع و النشر، 1403.
  26. صاحب‌بن‌عباد، اسماعیل بن عباد‌، المحیط فی اللغة، بیروت: عالم الکتاب، 1414 ق.
  27. صادقی‌تهرانی، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم: انتشارات فرهنگ اسلامی، 1365.
  28. صفایی، سیدحسین؛ امامی، اسدالله، حقوق خانواده، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ چهارم، 1374
  29. طباطبایی، سید محمد‌حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: انتشارات جامعه مدرسین، چاپ پنجم، 1417 هق.
  30. طبرسی، فضل‌بن‌حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو، چاپ سوم،
  31. طبری، ابوجعفر محمدبن‌جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه، 1412 ق.
  32. طنطاوی، سید محمد، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
  33. عاملی، شهید اول، محمدبن‌مکی، القواعد و الفواید، قم: کتاب‌فروشی مفید، بی‌تا.
  34. فخررازی، فخرالدین، ابن‌العلامه ضیاءالدین عمر، مفاتیح الغیب، بیروت: دارالفکر، بی‌تا.
  35. فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد، العین، قم: هجرت، چاپ دوم، 1410 ق.
  36. فیض‌کاشانی، محمد محسن، تفسیر الصافی، تهران: انتشارات اسلامیه، 1384 ش.
  37. قرطبی، محمدبن احمد، الجامع لاحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو، 1364 ش.
  38. کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی خانواده، تهران: نشر میزان، چاپ پنجم، 1385.
  39. گوستاولوبون، فرانسوی، تاریخ تمدن اسلام و عرب، ترجمه: سید محمدتقی، فخرداعی گیلانی، چ دوم، تهران: افراسیاب، 1380.
  40. محقق‌داماد، سید مصطفی، بررسی فقهی حقوق خانواده، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ یازدهم،
  41. محمدی، مرتضی، حقوق مالی زوجه (مجموعه‌مقالات) (تنظیم‌کننده: زهره احدی)، تهران: شورای فرهنگی- اجتماعی زنان، 1386.
  42. مدرسی، سید محمد تقی، تفسیر هدایت، ترجمه عبدالمحمد آیتی، مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات استان قدس رضوی، 1377 ش.
  43. مصطفوی، حسن، تفسیر روشن، تهران: مرکز نشر کتاب، ۱۳۸۰ ش.
  44. مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، قم: صدرا، چاپ چهاردهم، 1369.
  45. معرفت، محمدهادی، نقد شبهات پیرامون قرآن کریم، مترجمان: حکیم‌باشی، حسن، و رستمی، علی‌اکبر، و همکاران، قم: مؤسسه فرهنگی تمهید، چاپ دوم، 1388.
  46. مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1424.
  47. مکارم‌شیرازی، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1374.
  48. ملاحویش آل‌غازی، عبدالقادر، بیان المعانی، دمشق: مطبعه الترقی، 1392 ق.
  49. مهریزی، مهدی، شخصیت و حقوق زن در اسلامی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی، ۱۳۹۰ ش.
  50. میسر، محمد سیداحمد، اخلاق الاسرة المسلمه، امارات: دارالندی، 2001 م .
  51. نبویان، سیدمحمود، حق و چهار پرسش بنیادین، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی، 1388.
  52. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الأسلام، بیروت: دار احیا التراث العربی، چ هفتم، 1981 م.
  53. Argyle, Psychology and Religion an Introduction.
  54. .World Health Organization’s Quality of Life spirituality, Religion and Personal Beliefs Group, A Cross – Cultural
  55. Bryant, A. N, Gender Differences in Spiritual Development during the College Years, (June 2007) Sex Roles 56(11):835-846.
  56. Hood, R. W., Jr., Spilka, B., Hunsberger, B., & Gorsuch, R. (1996). The psychology of religion: An empirical approach (2nd ed.). Guilford Press.
  57. Medicine, P. 1486-1497.
  58. Study of Spirituality, Religion, and Personal Beliefs as Components of Quality of life, in: Social Science.

 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 08 مهر 1402
  • تاریخ بازنگری: 21 بهمن 1402
  • تاریخ پذیرش: 20 مرداد 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار