دانش اصول التفسیر (ضرورت، مفهوم‌شناسی و روش‌‌شناسی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدیر مجتمع عالی قرآن و حدیث / جامعه المصطفی العالمیه

چکیده

چکیده
در این نوشتار نخست به پیشینه هزارساله اصول الفقه اشاره شده، سپس ضرورت تأسیس دانش اصول التفسیر بیان گردیده است؛ چراکه اصول الفقه رایج عمدتاً پاسخگوی دانش فقه است و اصولاً برای دانش­های دیگر همچون تفسیر پایه‌ریزی نشده است. در دانش اصول التفسیر برخی مباحث جدید مانند هرمنوتیک، زبان قرآن و ... نیاز  است که در اصول الفقه رایج نیست. برخی مباحث اصول الفقه موردنیاز تفسیر هست؛ اما برخی ربط چندانی به تفسیر ندارد. ازاین‌رو، تأسیس دانش مستقل اصول التفسیر ضروری است. آنگاه مفهوم‌شناسی اصول التفسیر و تفاوت‌های آن با دانش‌های همگن مانند اصول الفقه، قواعد التفسیر و مبانی و روش‌های تفسیری تبیین شده، سپس به آسیب‌شناسی اصول التفسیر (مبانی، منابع و روش‌ تحقیق) پرداخته شده است. در این مقاله از روش تحقیق تحلیل تاریخی استفاده شده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Knowledge of the principles of interpretation ) Necessity, semantics and methodology(

نویسنده [English]

  • mohammadali rezaeeesfahani
Al-Mustafa International University
چکیده [English]

Abstract
 
In this article, first the thousand-year history of the principles of jurisprudence is mentioned, and then the necessity of establishing the knowledge of the principles of interpretation is stated. Because the principles of common jurisprudence are mainly responsible for the knowledge of jurisprudence. And it is not fundamentally based on other sciences such as interpretation. And in the knowledge of the principles of interpretation, some new topics such as hermeneutics, the language of the Qur'an, etc. are needed, which is not common in the principles of jurisprudence. And some issues of the principles of jurisprudence in the knowledge of interpretation are needed, but others have little to do with interpretation. Therefore, it is necessary to establish an independent knowledge called the principles of interpretation.
Then, the concept of the principles of interpretation and its differences with similar sciences such as the principles of jurisprudence, the rules of interpretation and the principles and methods of interpretation are explained, then the pathology of the principles of interpretation (principles, sources and method of research) is discussed. In this article, the research method of historical analysis is used.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Quran
  • Tafsir) interpretation (
  • Principles of Tafsir
  • Principles of Jurisprudence
  • Knowledge
  • Knowledge Production
  1. منابع

    1. ابن‌منظور محمد بن مکرم‏، لسان العرب‏، دار صادر، بیروت: چاپ سوم، 1414 ق‏.
    2. اصفهانی، محمدحسین، الفصول الغرویة فی الأصول الفقهیة، دار احیاء العلوم الإسلامیة، 1404ق.
    3. انتظام، سید محمد، پیش‌فرض‌های فلسفی در علم اصول، بوستان کتاب، قم: 1384.
    4. آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایة الاصول، شرح: سید محمدحسین شیرازی، دارالایمان، قم: 1406ق.
    5. آملی لاریجانی، صادق، فلسفه اصول الفقه، انتشارات مدرسه علمیه ولی عصر، قم: ‌1393ش.
    6. بابایی‌، علی‌اکبر، عزیزی‌‌کیا، غلامعلی، روحانی‌‌راد، مجتبی، زیرنظر: محمود رجبی‌، روش‌شناسی تفسیر قرآن‌، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم: 1379.
    7. جعفری، نعمت‌اله، بادکوبی، مهدی، «اصول و راهکار‌های تفسیر قرآن بر اساس مقتضیات زمان»، مجله قرآن و علم، دوره 12، شماره 23، پاییز و زمستان 1397.
    8. خالد العک، عبدالرحمن، اصول التفسیر و قواعده، دارالنفائس، بیروت: 1406 ق.
    9. خمینی، سید روح الله، الرسائل، محشی: مجتبی تهرانی، اسماعیلیان، قم: بی‌تا.

    10. خمینی، سید روح الله، صحیفه نور، انتشارات سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، تهران: 1369ش.

    11. خوانساری، محمد، منطق صوری، انتشارات آگاه، تهران: چاپ هشتم، 1363ش.

    12. راغب اصفهانى‏، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن‏‏، تحقیق صفوان عدنان داودى‏، ‏دارالعلم الدار الشامیة، دمشق‏، بیروت: ‏1412ق.

    13. رضایى اصفهانى، محمد على، منطق تفسیر قرآن (1) مبانى و قواعد تفسیر، انتشارات مرکز جهانى علوم اسلامى، قم: 1387ش.

    14. ــــــ، منطق تفسیر قرآن (2) روش‌ها و گرایش‌های تفسیر قرآن، نشر جامعة المصطفی العالمیة ، قم: 1385 ش.

    15. ــــــ، منطق تفسیر قرآن (3)، روش تحقیق در تفسیر و علوم قرآن، نشر جامعة المصطفی العالمیة، قم: 1385ش.

    16. ــــــ، منطق تفسیر قرآن (4)، مباحث جدید دانش تفسیر (زبان قرآن، هرمنوتیک، فرهنگ زمانه)، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص)، قم: 1395.

    17. ــــــ، منطق تفسیر قرآن (5)، قرآن و علوم طبیعی و انسانی، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص)، قم: 1392.

    18. سالمی، رحیم، صالح، جواد، «نقش و کاربرد حدیث در مباحث الفاظ اصول فقه»، مجله علوم حدیث تطبیقی، دوره 5، شماره 9، پاییز و زمستان 1397.

    19. سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، دار ابن کثیر، بیروت: 1414ق.

    20. شورچه، عبدالحسین، رضایی اصفهانی، محمدعلی، کرسی نظریه‌پردازی تفسیر موضوعی میان رشته‌ای، مرکز ترجمه و نشر المصطفی، قم: 1392.

    21. شهابی، محمود، مجتهدخراسانی، میرزا محمودآقا، رهبر خرد، عصمت‌، ‌قم‌: 1392.

    22. صدر، سید محمدباقر، دروس فی علم الاصول، مرکز الابحاث والدراسات التخصصیة للشهید الصدر، قم: 1426ق.

    23. ــــــ، المعالم الجدیدة للاصول، مکتبة النجاح، تهران: ١٣٩۵.

    24. طباطبایى، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن‌، دفتر انتشارات اسلامى، قم: 1417‌ق.

    25. طبرسی، ابو‌علی فضل بن حسن، مجمع البیان، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت: 1415ق.

    26. طوسی، جعفر بن محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، داراحیاء التراث العربی، بیروت: 1411ق.

    27. عابدی شاهرودی، علی، «فلسفه علم اصول فقه»، مجله پژوهش حوزه، شماره 27 و 28، پاییز و زمستان 1385.

    28. عثمان السبت، خالد بن، قواعد التفسیر جمعاً و دراسة، دار ابن عفان، بی‌جا: 1421ق

    29. علیپور، مهدی، درآمدی بر تاریخ علم اصول، مرکز جهانی علوم اسلامی، قم: 1382ش.

    30. فاکر میبدی، محمد، قواعد ‌التفسیر لدی ‌الشیعة والسنة، المجمع ‌العالمی‌ للتقریب بین ‌المذاهب ‌الاسلامیه، مرکز التحقیقات والدراسات ‌العلمیه، المعاونیه ‌الثقافیه، تهران: 1428 ق/1386ش.

    31. فرزانه، عبدالحمید، «نگرشی بر فلسفه اصول الفقه، نشریه فقه و تمدن»، بهار 1387، دوره چهارم، شماره

    32. قرشى، سید على‌اکبر، قاموس قرآن، دار الکتب الإسلامیة، تهران: چاپ ششم، 1371ش.

    33. قمی، ابوالقاسم بن محمد، قوانین الاصول، کتاب‌فروشی علمیه اسلامیه، بی‌جا: چاپ دوم، 1378ق.

    34. مودب، رضا، مبانی تفسیر قرآن، انتشارات دانشگاه قم، قم: 1389.

    35. نایینی، محمدحسین، فوائد الاصول (تقریرات درس مرحوم نائینی)، محمدعلی کاظمی، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی، قم: 1376ش.

دوره 14، شماره 27
سال چهاردهم، شماره 27، پاییز و زمستان 1399ش
اسفند 1399
صفحه 157-180
  • تاریخ دریافت: 27 آبان 1399
  • تاریخ بازنگری: 06 اسفند 1399
  • تاریخ پذیرش: 13 دی 1399